سیدمعین فرمان آراء - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه مهندسی منابع آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
بهرام بختیاری - دانشیار گروه مهندسی منابع آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
نسرین سیاری - استادیار گروه مهندسی منابع آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

کاهش بارش، رواناب و رطوبت خاک و افزایش درجه حرارت هوا و عمق سطح ایستابی نسبت به شرایط میانگین دراز مدت نشانه وقوع خشکسالی است. هدف از این پژوهش، بررسی خشکسالی هواشناسی با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده (SPI) در شش ایستگاه هواشناسی سینوپتیک استان فارس تحت تاثیر پدیده تغییر اقلیم با رویکرد تابع کاپولا در دوره آینده می­باشد. به این منظور داده­های بارش روزانه ایستگاه­های مورد نظر در بازه زمانی ۱۵ (۲۰۱۸-۲۰۰۴) الی ۳۳ (۲۰۱۸-۱۹۸۶) سال از سازمان هواشناسی کشور تهیه شدند. این پژوهش در سه مرحله اجرا شد. مرحله اول: ریزمقیاس­نمایی خروجی­های مدل بزرگ­مقیاس گردش عمومی جو (CanESM۲) بر مبنای دو سناریوی حد واسط (RCP۴.۵) و بدبینانه (RCP۸.۵) با استفاده از مدل ریزمقیاس­نمایی آماری SDSM, ver. ۴.۲.۹ در دوره ۲۰۲۰ تا ۲۰۵۰ میلادی. مرحله دوم: محاسبه شاخص SPI و مشخصات خشکسالی در دوره پایه و دوره آینده (۲۰۵۰-۲۰۲۰) در محیط برنامه نویسی R. مرحله سوم ترسیم منحنی­های سختی-مدت-فراوانی خشکسالی (SDF) با رویکرد کاپولا برای دوره پایه و آتی تحت سناریوهای RCP۴.۵ و RCP۸.۵. نتایج نشان داد که فراوانی وقوع خشکسالی در استان فارس طی دوره ۲۰۲۰ تا ۲۰۵۰ در هر دو سناریو افزایش یافته که در سناریوی RCP۸.۵، با افزایش مدت خشکسالی نیز همراه می­باشد. همچنین انتظار می­رود که بارش در این استان در دو سناریوی RCP۴.۵ و RCP۸.۵ به ترتیب به میزان ۸/۲ درصد افزایش و ۵/۶ درصد کاهش یافته و به طبع آن شدت خشکسالی نسبت به دوره پایه در سناریو RCP۸.۵ افزایش یابد. انتظار می­رود که مقدار بارش در ایستگاه شیراز تحت هر دوسناریو کاهش یابد. به همین ترتیب، انتظار می­رود مقدار بارش در ایستگاه بوانات در سناریوهای RCP۴.۵ و RCP۸.۵ به ترتیب افزایش و کاهش یابد. برای ایستگاه شیراز مدت یک رویداد خشکسالی با میزان سختی ۲ و دوره بازگشت ۵ سال، در دوره­های پایه و آتی تحت دو سناریو RCP۴.۵ و RCP۸.۵ به ترتیب ۲۵/۵، ۵/۵ و ۶ ماه به دست آمد. این میزان برای ایستگاه بوانات به ترتیب ۴، ۵/۳ و ۵ ماه برآورد شد که انتظار کاهش بارش در هر دو سناریو در ایستگاه شیراز و افزایش و کاهش بارش به ترتیب تحت سناریوهای RCP۴.۵ و RCP۸.۵ در ایستگاه بوانات می­رود.

شاخص بارش استاندارد شده, دوره خشکی, منحنی های سختی-مدت-فراوانی, SDSM