ابراهیم شیرمحمدی - استادیار گروه علوم خاک، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل، زابل، ایران
حسینعلی علیخانی - استاد گروه علوم خاک، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
احمد علی پوربابائی - دانشگاه تهران/گروه مهندسی علوم خاک-بخش بیوتکنولوژی خاک
حسن اعتصامی - استادیار گروه علوم خاک، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

استفاده از پتانسیل باکتری­های محرک رشد گیاه (PGPR) در جهت کاهش اثرات تنش­های کم آبی، شوری و کمک به تغذیه بهینه عناصر غذایی (بخصوص فسفر)، راهکاری علمی و سازگار با محیط زیست در جهت افزایش تولید گندم در کشور می­باشد. پژوهش حاضر به­صورت گلخانه­ای با هدف بررسی تاثیر سویه­های Bacillus pumilus W۷۲، B. safensis W۷۳وStaphylococcus succinus R۱۲N۲  بر تعدادی از صفات کمی و کیفی گندم به­صورت آزمایش فاکتوریل (سه فاکتوره شامل: ۲ سطح رطوبتی، ۶ سطح کود فسفره و ۴ سطح جدایه باکتری) و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار طراحی و اجرا شد. نتایج نشان داد که سطح رطوبتی ۸۰ درصد نسبت به ۵۵ درصد ظرفیت زراعی (FC) باعث افزایش ارتفاع، وزن خشک، نسبت ریشه به اندام هوایی، تعداد خوشه بارور، تعداد دانه، وزن هزار دانه، و غلظت فسفر ریشه، اندام هوایی و دانه شد. همچنین کود سوپر فسفات تریپل در هر سطحی نسبت به شاهد باعث بهبود اغلب صفات اندازه­گیری شده گردید؛ ولی تیمار خاک فسفات به تنهایی (بدون تیمار باکتری) فاقد چنین اثری بود. خاک فسفات همراه با تیمار S. succinus R۱۲N۲ در هر دو سطح رطوبتی ۵۵ و ۸۰ درصد FC، و نیز B. pumilus W۷۲وB. safensis W۷۳ تنها در سطح رطوبتی۸۰ درصد FC، نسبت به شاهد باعث افزایش غلظت فسفر ریشه، اندام هوایی و دانه شد. در کل برای کشت گندم در شرایط غیر تنش و تنش کم­آبی، استفاده از تیمار باکتری S. succinus R۱۲N۲ مناسب به نظر می­رسد؛ و بررسی کارآیی این سویه در شرایط طبیعی (دیم­زارهای گندم) توصیه می­شود.

باکتری های حل کننده فسفات(PSB), تنش کم آبی, PGPR