محسن باقری بداغ آبادی - موسسه تحقیقات خاک و آب

ارزیابی تناسب سرزمین نقش تعیین کننده ای در تعیین تناسب سرزمین برای کاربری های مورد نظر دارد. برای این منظور مدل های گوناگونی ارایه شده که در این بین رویکرد پارامتریک جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. در این رویکرد، شاخص سرزمین با استفاده از روش خیدیر (ریشه دوم) یا روش استوری به دست آمده و سپس بر اساس این شاخص، کلاس تناسب سرزمین تعیین می شود. متاسفانه در بسیاری از پژوهش هایی که در این زمینه انجام شده اند، شاخص سرزمین بدون اینکه اصلاح شود استفاده شده است. این موضوع سبب شده نتایج روش های گوناگون ارزیابی تناسب سرزمین تفاوت زیادی را با هم نشان دهند. در این پژوهش اهمیت استفاده از شاخص اصلاح شده سرزمین و تاثیر آن بر کلاس های تناسب سرزمین نشان داده شده است. برای این منظور با انجام شبیه سازی عددی، کلاس های تناسب سرزمین با چهار روش شامل ۱-محدودیت ساده، ۲-شدت و تعداد محدودیت، ۳-خیدیر و ۴-استوری و در دو حالت شاخص اصلاح نشده و شاخص اصلاح شده تعیین گردیدند. نتایج نشان دادند با استفاده از شاخص های اصلاح شده، نتایج چهار روش مورد استفاده، بویژه برای روش های استوری و خیدیر، بسیار به هم نزدیکتر شدند؛ اما به طور کلی روش محدودیت ساده با روش خیدیر هماهنگی بیشتری داشت. از طرفی، استفاده از شاخص های اصلاح نشده سبب شد روش های مورد استفاده تفاوت زیادی را با هم نشان دادند. تجزیه و تحلیل به دست آمده از پنج میلیون بار شبیه سازی، نشان داد نتایج متضادی که در روش های گوناگون ارزیابی تناسب سرزمین وجود دارند از نظر ریاضی و احتمالات می توانند کاملا منطقی و درست باشند، اما با احتمال رخداد متفاوت. روی هم رفته می توان گفت، نتایج حاصل از شاخص های اصلاح نشده سرزمین ممکن است تا حد زیادی نادرست و گمراه کننده باشند و نتایج را غیرواقعی نشان دهند. بنابراین پیشنهاد می گردد در تعیین کلاس های تناسب حتما از شاخص های اصلاح شده استفاده گردد و سپس نتایج با واقعیت مقایسه شوند.

ارزیابی تناسب سرزمین, شبیه سازی, روش عددی (پارامتریک)