مریم موسی پور - دانشگاه گیلان
اکبر فرقانی - دانشگاه گیلان
عاطفه صبوری - دانشگاه گیلان

پتاسیم عنصری ضروری برای تولید محصولات کشاورزی است. برای ارزیابی وضعیت پتاسیم تبادلی و محلول در خاک از روش کمیت- شدت (Q/I) استفاده می­کنند. این تحقیق جهت به­دست آوردن شکل­های پتاسیم و منحنی­های Q/I در ۱۶ خاک سطحی (۳۰-۰ سانتی­متری)، از خاک­های آهکی لرستان انجام شد. برای این کار از محلول کلرید کلسیم ۰۱/۰ مولار و کلرید پتاسیم با غلظت­های ۳۳/۰، ۶۶/۰، ۱، ۳۳/۱، ۲ و ۵/۲ میلی­مولار استفاده گردید. از هر نمونه، ۶ سوسپانسیون تهیه و با استات آمونیوم ۱ مولار خنثی عصاره­گیری ­گردید و میزان پتاسیم بوسیله دستگاه فلیم­فتومتر اندازه گیری شد. منحنی (Q/I) برای هر نمونه رسم گردید. نسبت فعالیت پتاسیم در حال تعادل (AR۰k) بین(mmolL-۱)۰.۵ ۸۷۲/۰ تا ۰۴۷/۰، پتاسیم آسان قابل تبادل K۰)Δ( بین (mmolkg-۱) ۲۶۹/۱ تا ۲۴۳/۲۳، پتاسیم سخت قابل تبادل (KX) بین (mmolkg-۱) ۱۶۳/۰ تا ۳۲۸/۱۶، پتاسیم قابل دسترس (KL) بین(mmolkg-۱) ۲۱۹/۶ تا ۵۹۳/۳۸ می­باشد. بیش­ترین مقدار PBCK در خاک ۱۱ (۸۳۴/۴۵) با درصد رس (۳۸) و کم­ترین مقدار برای خاک ۱۳ با مقدار (mmolkg-۱)/(mmolL-۱)۰.۵ ۳۲۹/۲۳ و درصد رس (۸) مشاهده گردید. بین ΔK۰ و  (AR۰k)همبستگی مثبت و معنی دار (۰۱/۰ p<،۹۰/۰=r) مشاهده گردید. PBCK با درصد رس (۰۱/۰ p<،۷۴/۰=r) و ظرفیت تبادل کاتیونی خاک (۰۱/۰ p<،۷۳/۰=r) همبستگی مثبت و معنی داری نشان داد. با استفاده از روش رگرسیون چند متغیره گام به گام مشخص شد از بین تمام خصوصیات خاک، تنها مقدار رس طبق مدل آماری (۶۳۱/۰Clay (R۲=۴۸۲/۰+۸۷۵/۱۷ PBCK=می­تواند بعنوان ویژگی مناسب به­منظور برآورد ظرفیت بالقوه پتاسیم خاک استفاده شود. هم­چنین طبق مدل آماری ) ۳۱۸/۰(R۲= O.C۰۱۷/۹+۴۶۸/۱۴KL= مقدار کربن آلی (O.C)، بعنوان خصوصیت مناسب برای برآورد مقدار KL تعیین گردید.

پتاسیم, منحنی کمیت-شدت, PBCK, Δk