لیلی قربانی مینائی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مهدی ذاکری نیا - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
عباس رضایی اصل - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان
حمیدرضا میرکریمی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

با توجه به محدودیت منابع آب در کشور، استفاده از شیوه­های نوین آبیاری برنج با مصرف کمتر آب امری بدیهی خواهد بود. یکی از راه­های افزایش بهره­وری آب، استفاده از روش آبیاری زیرزمینی است. همچنین برای مقابله با بحران آب می­توان از آب­های نامتعارف و به عبارت دیگر آب­های با کیفیت نامطلوب استفاده نمود. به منظور بهبود کیفیت آب مصرفی در کشاورزی روش­های مختلفی وجود دارد که یکی از آن­ها استفاده از میدان­های مغناطیسی است. در پژوهش حاضر اثر مغناطیسی شدن پساب تصفیه خانه شهری گرگان و آب معمولی به روش آبیاری زیرزمینی در پردیس کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان بر صفاتی همچون عملکرد شلتوک، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، کارایی مصرف آب، بهره­وری فیزیکی آب و بهره­وری اقتصادی آب مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در ۳ بلوک، از اردیبهشت تا شهریور ماه سال ۱۳۹۷ انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل  فاکتور نوع آب آبیاری در دو سطح شامل آب معمولی (C) و پساب تصفیه شده شهری گرگان (W) و فاکتور دوم شامل روش اصلاح آب در دو سطح شامل مغناطیس (M) و عدم مغناطیس (O) بود. نتایج مقایسه میانگین فاکتور نوع آب نشان داد که بین تیمار پساب و آب معمولی در پارامترهای اندازه­گیری تفاوت معنی­داری مشاهده نشد. فاکتور روش اصلاح آب نشان داد که تیمار غیرمغناطیس در پارامترهای عملکرد شلتوک، کارایی مصرف آب، بهره­وری فیزیکی آب و بهره­وری اقتصادی آب نسبت به تیمار مغناطیس معنی­دار بود اما در پارامترهای عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت اثر معنی­دار مشاهده نشد. همچنین مقایسه میانگین اثرات متقابل نوع آب و روش اصلاح بر همه پارامترهای اندازه گیری شده حاکی از برتری پساب غیرمغناطیس نسبت به بقیه تیمارها درسطح ۵ درصد بود. براساس نتایج این تحقیق می­توان گفت که کشت برنج از نظر آبیاری نیازی به ایجاد یک لایه ایستابی در سطح خاک ندارد و همچنین استفاده از پساب تصفیه­خانه شهری گرگان به عنوان آب آبیاری، علاوه بر امکان کاهش برداشت از منابع آبی با کیفیت بالا، هزینه­های مصرف کود (شیمیایی و آلی) در تولید محصول را نیز کاهش داد.

آبیاری زیرزمینی, پساب تصفیه شده شهری, پساب مغناطیس, زهکشی کنترل شده, عملکرد برنج