پیمان مرادزاده - دانش آموخته کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی ، گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه زنجان
حسن اوجاقلو - استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه زنجان
محمد قبائی سوق - شرکت مدیریت منابع آب ایران

ارزیابی­های به­عمل آمده در سال­های اخیر نشان می­دهد، عملکرد سامانه­های آبیاری بارانی در ایران مطلوب نمی­باشد. عدم بررسی دقیق در انتخاب سیستم آبیاری بارانی متناسب با شرایط مختلف هر منطقه یکی از مهم­ترین عوامل موثر بر کم بودن راندمان آبیاری در این نوع سامانه­ها می­باشد. در این تحقیق ابتدا با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی، محدوده اراضی مستعد به منظور اجرای سامانه­های آبیاری بارانی در دشت زنجان تعیین شد. بدین منظور عوامل اثرگذار در انتخاب سامانه آبیاری بارانی شامل عوامل اقلیمی، خصوصیات کمی و کیفی خاک، خصوصیات کیفی آب، توپوگرافی، عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در مجموع شامل تعداد ۱۵ عامل با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی مورد بررسی قرار گرفت. نقشه­های پهنه­بندی هر کدام از عوامل ذکر شده و در نهایت نقشه اراضی مستعد در محیط ArcGIS تهیه شد. در نهایت موقعیت تعداد ۵۲ طرح آبیاری بارانی اجرا شده در نقشه پهنه­بندی اراضی مستعد جانمایی و مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد، حدود ۲۳/۱۹ درصد از مساحت محدوده مورد مطالعه کاملا مناسب اجرای سامانه­های آبیاری بارانی بوده و ۹۲/۲۶ درصد در کلاس مناسب و مستعد و ۳۱/۱۷ درصد نیز در کلاس بدون محدودیت طبقه­بندی شد. هم­چنین نتیجه ارزیابی موقعیت طرح­های اجرا شده نیز نشان داد، ۲۵ درصد از طرح­های اجرا شده در اراضی با محدودیت کم و ۵۴/۱۱ درصد نیز در اراضی نامناسب اجرا شده است.

اراضی مستعد, صحت سنجی, مکان یابی, AHP