مرتضی بهمنی - دانشگاه شهرکرد
جهانگرد محمدی - دانشگاه شهرکرد
عیسی اسفندیارپور بروجنی - ولی عصر (عج) رفسنجان
حمیدرضا متقیان - دانشگاه شهرکرد
کرامت اله سعیدی - دانشگاه شهرکرد

وجود تغییرات مکانی در خصوصیات خاک امری بدیهی به­شمار می­رود، با این حال درک از دلایل و منشا این تغییرات کامل نیست. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرپذیری مکانی ویژگی­های خاک و عملکرد گل محمدی در دو مزرعه معروف (مزارع نگار و گلزار) با ویژگی­های متفاوت اقلیمی و توپوگرافی در شهرستان بردسیر انجام شد. برای نیل به اهداف مطالعه، در هر یک از مزارع تعداد ۱۰۰ نمونه خاک و محصول برداشت شد. پس از اندازه­گیری ویژگی­های خاک و ویژگی­های گیاهی، با استفاده از روش زمین آماری کریجینگ اقدام به پهنه­بندی ویژگی­های خاک و گل محمدی گردید. تجزیه نیم­تغییرنماها نشان داد که تمامی متغیرهای بررسی شده در هر دو مزرعه دارای ساختار مکانی قوی و متوسط می­باشند. دامنه تاثیر تغییرنماها در مزرعه نگار از ۱۶/۱۲۲ متر برای عملکرد گل محمدی تا ۴۶/۲۱۸ متر برای سیلت و در مزرعه گلزار از ۱/۱۱۵ متر برای پتاسیم قابل استفاده تا ۲۲۸ متر برای نیتروژن کل در تغییر است. نتایج نشان دادند که ویژگی­های عملکرد گیاه و ویژگی­های خاک حتی در مقیاس­های کوچک دارای وابستگی مکانی هستند. نقشه­های کریجینگ نشان می­دهند که الگو و پراکنش ویژگی­های خاک حتی درون یک مزرعهمی­تواند بسیار متفاوت باشد؛ هرچند که مقایسه الگوی مکانی برخی ویژگی­های خاک مانند ماده آلی و نیتروژن کل با الگوی مکانی ویژگی­های گیاه و ابعاد مزارع مطابقت نشان داد. این امر نشان دهنده آن است که تغییرپذیری ویژگی­های مزبور عمدتا تحت مدیریت زارعین قرار گرفته است و برای رعایت بهینه مصرف عناصر غذایی بایستی میزان مصرف نهاده­ها توسط مدیران مزرعه مورد بازنگری قرار گیرد.

تغییرپذیری مکانی, تغییرنما, زمین آمار, کریجینگ