سمیرا زمانی - دانشگاه شهید باهنر کرمان
مجید محمودآبادی - دانشگاه شهید باهنر کرمان
نجمه یزدان پناه - واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی
محمد هادی فرپور - دانشگاه شهید باهنر کرمان

فرسایش بادی یکی از پدیده‎های مخرب و موثر در بیابانی شدن اراضی است که در اثر وزش بادهای فرساینده بر سطح خاکهای حساس و سطوح هموار رخ می دهد. برای شناخت بهتر این پدیده، تحلیل داده‎های بادسنجی هر منطقه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف بررسی پتانسیل فرسایش بادی در استان کرمان بصورت فصلی و بر اساس داده‎های بادسنجی طی سال‎های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ انجام شد. به این منظور، هشت ایستگاه سینوپتیک دارای داده های معتبر انتخاب و گلباد و گلماسه هر یک با نرم افزارهایWR Plot View.۸  و Sand Rose Graph ۳ ترسیم شد. کلاس سرعت بادهای فرساینده، جهت غالب بادهای هر ایستگاه و همچنین شاخص‎های گلماسه شامل پتانسیل توان حمل ماسه، دبی رسوب و شاخص همگنی به صورت فصلی و نیز برای کل دوره مورد مطالعه تعیین شد. نتایج بررسی بادهای فرساینده نشان داد که کلاس سرعت متوسط ۸/۹-۷/۷ متر بر ثانیه با جهت غربی و جنوب غربی بیشترین فراوانی را در بیشتر ایستگاه های مورد مطالعه داشت. بیشترین بادهای فرساینده در فصل های زمستان و تابستان و کمترین آن در فصل پاییز رخ داده است. در بین ایستگاه های مورد مطالعه، بیشترین مقادیر پتانسیل حمل ماسه و دبی رسوب مربوط به ایستگاه رفسنجان به ترتیب با ۱۶۳۷ واحد برداری و ۶/۱۰۲ کیلوگرم بر متر در ثانیه برآورد شد. بررسی شاخص همگنی نیز نشان داد که در فصل ها و مناطق مختلف استان، رژیم بادخیزی متفاوت است. مقایسه جهت بردار برآیند توان حمل ماسه بادی نشان داد که جهت حرکت ماسه در ایستگاه‎‎های کرمان، جیرفت، سیرجان، رفسنجان و شهربابک از غرب به شرق، در ایستگاه‎‎ لاله زار از جنوب غربی به شمال شرقی، در ایستگاه‎ بم از شمال به جنوب و در ایستگاه زرند از شمال غربی به جنوب شرقی ‎‎‎است. یافته‎های این پژوهش اهمیت بررسی داده‎های بادسنجی را به منظور شناخت بهتر فرسایندگی بادها و مکانیسم حمل ذرات رسوب ناشی از فرسایش بادی برای مناطق مختلف استان کرمان نشان داد.

پتانسیل حمل ماسه, بادهای فرساینده, شاخص همگنی, فرسایش بادی, استان کرمان