آنیتا نماینده - دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز
محمد مجتبی کامل منش - دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز
ساسان قاسمی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز

چکیده در این تحقیق روابط ژنتیکی ۲۵ ژنوتیپ لوبیا با استفاده از نشانگرهای مولکولی رپید وبرخی صفات زراعی مورد بررسی قرار گرفت. برای انجام این مطالعه آزمایشی درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و ۲۵ تیمار (ژنوتیپ های لوبیا) در شرایط مزرعه انجام شد. نتایج این آزمایش نشان داد که تنوع زیادی بین ژنوتیپ های لوبیا از نظر عملکرد و سایر صفات زراعی وجود دارد. در حالی که دندروگرام مربوطه تهیه شده با روش UPGMA و براساس فاصله های اقلیدسی، به هیچ وجه حاکی از تفکیک ژنوتیپ ها به سه گروه متمایز چیتی، قرمز و سفید نبود. در تعیین روابط ژنتیکی ژنوتیپ ها با استفاده از نشانگر های مولکولی رپید ۲۶ آغاز گر تصادفی مورد استفاده قرار گرفت که ۱۴۴ نوار چندشکل با میانگین ۵۴/۵ نوار برای هر آغازگر ایجاد شد. متوسط میزان اطلاعات چند شکلی ۲۷۳/۰ و دامنه آن بین ۰۷۷/۰ (آغازگر P۱۷) تا ۴۵۸/۰ (آغازگر P۹) متغیر بود. بالاترین و پائین ترین مقدار شاخص نشانگربه ترتیب به آغازگرهای P۱ (۵۵/۳) و P۱۷ (۱۵۴/۰) مربوط بوده که متوسط این شاخص ۵۹/۱ محاسبه گردید. تجزیه خوشه ای براساس داده های حاصل از نشانگرهای مولکولی رپید وروش UPGMA وبا استفاده ازضرایب جاکارد ژنوتیپ ها را به سه گروه تقسیم نمود. در این تجزیه انواع لوبیا چیتی، قرمز و سفید کاملا از یکدیگر مجزا شده و تنها چهار ژنوتیپ درگروه مربوط به خود قرار نگرفتند لذا کارایی این گروه بندی ۸۴%=۲۵/۲۱ تعیین شد. تفکیک ژنوتیپ ها با استفاده از این دو روش کاملا متفاوت بود و آزمون مانتل نیز هیچگونه همبستگی معنی داری (۰۶۲/۰- r=) بین دو دندروگرام نشان نداد. نتیجه نهایی اینکه در این تحقیق نشانگر مولکولی رپید ابزار بهتری در تفکیک انواع لوبیا نسبت به صفات زراعی تشخیص داده شد. واژه های کلیدی: لوبیا، نشانگر مولکولی رپید، صفات زراعی و تجزیه خوشه ای