نادعلی باقری - دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی ساری
ناد علی بابائیان جلودار - دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی ساری
اسماعیل حسن نتاج - دانشکده علوم زراعی، دانشگاه مازندران

بررسی تنوع ژنتیکی جوامع گیاهی همواره برای اصلاح کنندگان گیاهی از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. در این مطالعه تعداد ۶۴ ژنوتیپ از نظر ۱۴ صفت زراعی مورد بررسی قرار گرفتند. ضرایب تنوع فنوتیپی برای تعدادی از صفات بالا بود که بیانگر وجود تنوع قابل قبول در صفات مورد بررسی می باشد. نتایج حاصل از تجزیه مولفه های اصلی حاکی از نقش ۶ مولفه در توجیه ۶۶/۷۴ درصد از تنوع کل داده بود. مولفه اول در ارتباط با صفات زایشی از جمله تعداد کل دانه در خوشه، تعداد دانه سالم در خوشه، تاریخ ۵۰ درصد گلدهی و طول خوشه بود. در مولفه سوم مدت زمان رسیدن کامل با ۷۳۰/۰- اثرات منفی بر عملکرد خواهد داشت. بررسی ضرایب همبستگی بین صفات مورفولوژیکی رابطه منفی و معنی دار بین زودرسی و ارتفاع بوته را نشان داد که بیانگر این است که ارقام زودرس، ارتفاع بوته بلندتری داشتند. نتایج حاصل از رگرسیون مرحله ای برای توجیه زودرسی بر اساس صفات زراعی مورد مطالعه، سه صفت تاریخ ۵۰ درصد گلدهی، تعداد دانه سالم در خوشه و ارتفاع بوته را بعنوان مهمترین صفات تبیین کننده (%۳/۵۴ = ) کل تغییرات زودرسی معرفی نمود. تجزیه خوشه ای، صفات مورد مطالعه را در دو گروه طبقه بندی کرد و صفات مرتبط با زودرسی را مجزا نمود. همچنین تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها با روش واریانس مینیمم وارد و معیار فاصله ای اقلیدسی توانست لاین ها و ارقام زراعی و بومی را در گروه های مختلف قرار دهد. ارقام بومی از لحاظ صفات مرتبط با زودرسی و اجزاء عملکرد ظرفیت بالایی داشتند. واژه های کلیدی: تنوع ژنتیکی، برنج و صفات مورفولوژیک.