الیاس سلطانی - دانشکده علوم زراعی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
فرخ رحیم زاده خویی - دانشگاه تبریز
علیرضا کوچکی - دانشگاه فردوسی مشهد
عزیز جوانشیر - دانشگاه تبریز
افشین سلطانی - دانشگاه گرگان

از آیش برای افزایش ذخیره رطوبت خاک در شرایط دیم استفاده می شود، اما این که آیش چقدر می تواند در افزایش ذخیره آب موثر باشد به شرایط اقلیم و خاک هر منطقه بستگی دارد. برای بررسی آیش در شرایط استان آذربایجان شرقی، شبیه سازی موازنه آب خاک برای ۲۳ سال در ۵ شهر اهر، مراغه، میانه، سراب و تبریز انجام شد (این شهرها دارای اقلیم نیمه خشک سرد بوده و نوع خاک لوم شنی بود). نتایج نشان داد که ذخیره آبی در پایان دوره آیش فصلی از ۷۹ تا ۱۴۰ میلی متر برای این شهر ها متغیر می باشد. این آب ذخیره شده در خاک ۵۰ تا ۶۰ درصد آب بارندگی را شامل می شود. عمده ترین عامل اتلاف آب در این نوع آیش تبخیر از خاک می باشد که باعث اتلاف ۴۰ تا ۵۰ درصد بارندگی می شود. سهم رواناب و زهکشی عمقی نسبتا کم و مشابه (بین ۱ تا ۱۰ درصد) می باشد. در آیش سالانه، آب ذخیره شده در خاک در پایان دوره بین ۶۷ تا ۱۰۴ میلی متر بود که ۱۶ تا ۳۱ درصد از کل آب بارندگی راتشکیل می داد. مقایسه آیش فصلی و سالانه نشان داد که در شرایط استان، آیش گذاری سالانه از نقطه نظر ذخیره آب هیچ گونه مزیتی ندارد، بلکه باعث تلفات قابل ملاحظه آب از طریق رواناب و زهکشی عمقی می شود و در نتیجه فرسایش خاک و آبشویی عناصر غذایی را شدت می بخشد. نتایج شبیه سازی ها در مورد کاربرد مالچ کلش (مقادیر ۵/۰، ۱، ۵/۱ و ۲ تن در هکتار) در مدیریت آیش نشان داد که در آیش فصلی و سالانه به کارگیری مالچ کلش مزیتی در بر ندارد.