محسن الهی نژاد - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
قربانعلی اسدی - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
رضا توکل افشاری - گروه اگروتکنولوژی دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور بررسی اثر تیمار خشکی و شوری بر رشد و استقرار ریزوم گیاه قمیش Arundo donax آزمایشی در سال ۱۴۰۰ با استفاده از ریزوم های جمع آوری شده از اکوتیپ شهر گرگان و به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ۳ تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح مختلف تنش خشکی {۱۰۰%، ۷۵% و ۵۰% ظرفیت زراعی} و سطوح مختلف تنش شوری {۰ (آب مقطر)، ۴، ۸ و ۱۲ دسی زیمنس بر متر} بود. نتایج کلی آزمایش نشان داد که وجود تنش های شوری و خشکی هر دو باعث کاهش شاخص های رشد و توسعه ای این گیاه می شوند و وجود این دو تنش محیطی می تواند شاخص های زیست توده اندام هوایی، زیست توده اندام زیرزمینی، ارتفاع گیاه، قطر ساقه و شاخص سطح برگ را کاهش دهد. تاثیر تنش شوری بر کاهش شاخص های اندازه گیری شده کمتر از تنش خشکی بود به نحوی که اختلاف بین سطوح تنش شوری در سطوح مختلف تنش خشکی در همه شاخص های اندازه گیری شده به جز زیست توده اندام هوایی اختلاف ناچیزی با یکدیگر داشتند ولی در مقایسه اثر تنش خشکی در سطوح مختلف سطح با یکدیگر به این نتیجه می رسیم که تنش خشکی به تنهایی منجر به کاهش معنی دار شاخص های رشد نسبت به تیمار شاهد می گردد. حداکثر میزان زیست توده اندام هوایی در شرایط بدون تنش (شاهد) به میزان ۲۸۴۰ گرم ایجاد شد و با افزایش سطوح تنش شوری و خشکی این مقدار کاهش پیدا می کند به نحوی که کمترین مقدار زیست توده در شرایط تنش خشکی و شوری حداکثری به میزان ۹۸۸ گرم حاصل شد. زیست توده اندام هوایی نی قمیش در طول زمان در سطوح مختلف تنش شوری و خشکی افزایش پیدا کرد و مقدار آن از کمتر از ۳۰۰ گرم در ابتدای فصل رشد در همه سطوح تنش به بیش از ۱۰۰۰ تا ۲۵۰۰ گرم در پایان فصل رشد در سطوح مختلف تنش رسید؛ همچنین پارامترهای حاصل از اثر تنش های شوری و خشکی بر قطر ساقه، ارتفاع گیاه و سطح برگ نی قمیش نشان داد که این گیاه در تنش های جزئی خشکی تا حدی مقاومت نشان داده و این شاخص ها کمتر در آن کاهش پیدا می کند، اما در تنش شدید خشکی این مقدار کاهش شدید پیدا کرد. نتایج تجزیه واریانس این آزمایش نیز نشان داد تیمار شوری و خشکی و اثر متقابل آن دو منجر به ایجاد اختلاف معنی دار با تیمار شاهد گردید. اثر ساده تیمار شوری به جز در شاخص سطح برگ و قطر ساقه در سایر شاخص ها نسبت به تیمار شاهد اختلاف معنی دار نشان داد با این وجود اثر ساده تیمار خشکی در تمامی شاخص های اندازه گیری شده معنی داری را نشان داد.

تنش های محیطی, خشکی, رشد, گیاه مهاجم, نی قمیش