میثم نامداری - گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
رحمت عباسی - گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
همت اله پیردشتی - گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران.
فائزه زعفریان - گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

تفاوت در خصوصیات فیزیولوژیکی و زراعی گیاهان نقش مهمی در ارتباط بین گونه­ای دارد. لذا به منظور ارزیابی رقابت و تعاملات بین گونه­ای ارزن (Panicum miliaceum L.) و سویا (Glycine max (L.) Merrill) در نسبت­های مختلف کشت مخلوط به صورت جایگزینی آزمایشی در دو سال زراعی (۹۷-۱۳۹۶ و ۹۸-۱۳۹۷) و به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل نسبت­های کاشت ۰:۱۰۰، ۲۵:۷۵، ۵۰:۵۰، ۷۵:۲۵ و ۱۰۰:۰ (به ترتیب ارزن- سویا) بود. نسبت­های مختلف کاشت اثر معنی­داری بر ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، درصد نیتروژن حاصل از تثبیت بیولوژیکی و فعالیت کل میکروبی خاک ارزن و سویا داشت. نتایج نشان داد، کشت خالص سویا در طی مراحل مختلف رشد دارای بیشترین ارتفاع بوته بود. با افزایش سهم کاشت سویا در کشت مخلوط ارتفاع ساقه ارزن افزایش یافت. سویا بر خلاف گیاه ارزن در بین نسبت­های مختلف کشت مخلوط، موفق به تولید شاخص سطح برگ بیشتری در مقایسه با کشت خالص شد. درصد نیتروژن حاصل از تثبیت بیولوژیکی و میزان فعالیت کل میکروبی خاک (عمق ۳۰-۰ سانتی متر) نیز در کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص بود. نسبت کاشت ۲۵:۷۵ و ۵۰:۵۰ به ترتیب با میانگین ۲۳/۱ و ۰۲/۱ دارای نسبت برابری زمین بالاتر از یک بودند و افزایش بهره­وری در تولید محصول در الگوی کشت مخلوط ۲۵:۷۵ مربوط به کاهش تسلط رقابتی گیاه سویا، ایجاد رابطه مکملی و افزایش عملکرد دانه ارزن بود.

تثبیت بیولوژیکی نیتروژن, شاخص سطح برگ, فعالیت کل میکروبی خاک, نسبت برابری زمین