سید محمد کاظم تهامی زرندی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
پرویز رضوانی مقدم - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
محسن جهان - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

گسترش کشاورزی متراکم استفاده از کودهای شیمیایی باعث تخریب خصوصیات خاک و بوجود آمدن مشکلات زیست محیطی شده است. استفاده از کودهای آلی می تواند به عنوان یک راه کار مناسب جهت نگهداری و بهبود باروری خاک و افزایش بهره وری مصرف کود مد نظر قرار گیرد. لذا به منظور ارزیابی شاخص های رشدی و عملکرد بیولوژیکی و اقتصادی گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.) در پاسخ به کودهای آلی و شیمیایی آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش تیمارکودی و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی ۸۸-۱۳۸۷ اجرا شد. تیمارها شامل کود گاوی، کود گوسفندی، کود مرغی، ورمی کمپوست، کود شیمیایی و شاهد بود. نتایج آزمایش نشان داد که استفاده از کودهای آلی باعث افزایش معنی دار عملکرد بیولوژیکی و عملکرد بذر نسبت به تیمارهای شاهد و شیمیایی شد. به تدریج در طول دوره رشد گیاه و رفتن گیاه به مرحله زایشی درصد برگ کاهش و وزن خشک گل آذین گیاه افزایش یافت. بیشترین و کمترین شاخص سطح برگ در ۹۰ روز پس از کاشت به ترتیب در تیمارهای کود گاوی و شاهد با مقادیر ۹۶/۳ و ۱۴/۲ مشاهده شد. حداکثر سرعت رشد محصول در اغلب تیمارها در حدود ۹۰ روز پس از کاشت به دست آمد به جز تیمار شاهد که دارای کمترین سرعت رشد گیاه بود و در ۷۵ روز پس از کاشت به حداکثر آن رسید. سرعت اسیمیلاسیون خالص در اکثر تیمارها پس از یک روند صعودی تا حدود ۷۵ روز پس از کاشت، تا پایان دوره رشد روند نزولی دارا بود. ضمن این که بیشترین و کمترین سرعت اسیمیلاسیون خالص در ۷۵ روز پس از کاشت در تیمارهای کود مرغی و شیمیایی با مقادیر ۴۳/۰ و ۲۵/۰ گرم بر متر مربع در روز به دست آمد. در مجموع نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از برتری کودهای آلی در شاخص های رشدی و صفات مورفولوژیک اندازه گیری شده بود.

آسیمیلاسیون خالص, رشد نسبی, روند رشد, کودهای آلی