بهروز اسماعیل پور
پریسا جلیل وند
جواد هادیان

تنش کمبود آب به طور دائم یا موقت، در رشد و توزیع پوشش طبیعی گیاهان بیشتر از سایر عوامل محیطی محدودکننده است. به منظور بررسی تاثیر قارچ های آربوسکولارمایکوریزا (AM) و تنش خشکی بر رشد و عملکرد گیاه مرزه (Satureja hortensis L.) (توده بومی شهرری) آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در مزرعه پژوهشی گروه علوم باغبانی دانشگاه محقق اردبیلی در سال ۱۳۸۹ انجام شد. تیمارهای مورد آزمایش شامل دو گونه قارچ مایکوریزا (Glomus etunicatum وG.versiformi ) و تنش خشکی در سه سطح (آبیاری بر اساس ۱۰۰ درصد ظرفیت مزرعه به عنوان شاهد، ۳۰ و۶۰ درصد ظرفیت مزرعه) بود. نتایج حاصل نشان داد که هشت هفته پس از آغاز تیمارهای خشکی، خصوصیات رویشی مانند ارتفاع ساقه، تعداد و مساحت سطح برگ، طول ریشه، وزن خشک برگ، ساقه و ریشه با افزایش خشکی به طور معنی داری کاهش یافتند. روابط آبی تمام گیاهان از جمله محتوای نسبی آب برگ در اثر خشکی به شدت تحت تاثیر قرار گرفت و کاهش یافت. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی میزان فسفر برگ کاهش و مقدار پتاسیم برگ افزایش یافت. در پاسخ به تنش خشکی، فرآیندهای تنظیم اسمزی در گیاهان مرزه فعال شد و میزان پرولین در برگ ها افزایش یافت. تلقیح با قارچ میکوریزا شاخص های رشد رویشی، محتوای نسبی آب گیاه و محتوای فسفر و پتاسیم برگ گیاه مرزه را در شرایط تنش خشکی در مقایسه با گیاهان تلقیح نشده به طور معنی داری افزایش، ولی میزان پرولین برگ را کاهش داد. به طور کلی، کاربرد قارچ میکوریزا سبب افزایش مقاومت به تنش خشکی در گیاه مرزه شد.

پتاسیم, پرولین, ظرفیت مزرعه, فراهمی فسفر, گیاه دارویی