سرور خرم دل
پرویز رضوانی مقدم
افسانه امین غفوری
جواد شباهنگ

به منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک و حجم های مختلف آب بر برخی خصوصیات رویشی و عملکرد دانه کنجد (Sesamum indicum L.) آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال ۱۳۸۸ اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار انجام شد. در این آزمایش سه کود بیولوژیک (نیتراژین، نیتروکسین و بیوفسفر) و شاهد به عنوان فاکتور اول و سه حجم آب در هر نوبت آبیاری (۱۰۰، ۲۰۰ و ۳۰۰ میلی لیتر) به عنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که اثر ساده کود بیولوژیک و حجم آب بر ارتفاع بوته، فاصله اولین میانگره از سطح خاک، تعداد و وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، عدد کلروفیل متر، درصد رطوبت نسبی برگ و عملکرد دانه کنجد معنی دار (۰۵/۰≥p) بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب در نیتراژین و شاهد با ۴/۲۰۴ و شاهد با ۰/۱۰۰ کیلوگرم در مترمربع مشاهده شد. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب در حجم آبیاری ۱۰۰ و ۳۰۰ میلی لیتر با ۱/۲۰۲ و ۱/۱۷۰ کیلوگرم در مترمربع حاصل شد. همچنین اثر متقابل کود بیولوژیک و حجم آب بر ارتفاع بوته و محتوی آب نسبی برگ کنجد معنی دار (۰۵/۰≥p) بود. تلقیح با کودهای بیولوژیک بدلیل بهبود توسعه سیستم ریشه ای و همچنین تولید انواع هورمون ها و مواد بیولوژیکی محرک رشد گیاه باعث فراهمی رطوبت و افزایش دسترسی به عناصر غذایی گردید. افزایش حجم آب از ۱۰۰ به ۳۰۰ میلی لیتر احتمالا به دلیل نیاز آبی نسبتا پایین کنجد باعث کاهش خصوصیات رشدی این گیاه گردید. بنابراین چنین به نظر می رسد که کاربرد کودهای بیولوژیک مناسب در مناطق خشک و نیمه خشک، می تواند در بهبود خصوصیات رویشی و عملکرد دانه این گیاه مقاوم و موثر باشد.

عناصر غذایی, گیاه دانه روغنی, نیاز آبی, نیتراژین