صدیقه رستمی - Ph.D. Student, Department of Psychology, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan, Iran
حمزه اکبری - Ph.D. Assistant Professor, Department of Psychology, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan, Iran
حسن عبدالله زاده - Ph.D. Assistant Professor, Department of Psychology, Payame Noor University, Behshahr, Iran

زمینه و هدف: رفتارهای خودمراقبتی شایع ترین پاسخ رفتاری پیشگیری­کننده از استرس ناشی از بحران ویروس کرونا در بیماران دیابتی است. لذا پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی آموزش مهارت های مثبت اندیشی و آموزش فعال سازی رفتاری بر خودمراقبتی و استرس کرونا در بیماران دیابتی انجام گرفت.    روش کار: روش تحقیق در این پژوهش نیمه­آزمایشی از نوع پیش­آزمون- پس­آزمون- پیگیری با گروه­های آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی بیماران دیابتی مراجعه کننده به کلینیک دیابت ونوشه شهرستان قائمشهر در سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ بود. از بین آنها تعداد ۴۵ بیمار مبتلا به دیابت بر اساس ملاک­های ورود و خروج و به شیوه نمونه­گیری در دسترس گزینش شده و به صورت تصادفی در سه گروه (۱۵ نفری) آموزش مهارت­های مثبت­اندیشی، آموزش فعال­سازی رفتاری و گروه کنترل گمارده شدند. گروه آزمایشی اول تحت آموزش مهارت­های مثبت­اندیشی در ۶ جلسه غیرحضوری ۶۰ دقیقه ای قرار گرفتند؛ گروه آزمایشی دوم فعال­سازی رفتاری را در ۸ جلسه غیرحضوری ۷۰ دقیقه ای آموزش دیدند؛ و گروه کنترل در فهرست انتظار بودند. ابزار پژوهش شامل مقیاس استرس کرونا (CSS-۱۸) و مقیاس کوتاه فعالیت­های خودمراقبتی دیابت (SDSCA) بود. داده­ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه­گیری مکرر و آزمون تعقیبی بن­فرنی در نرم­افزار SPSS۲۲  تجزیه و تحلیل شدند. نتایج: نتایج نشان داد بین گروه­های آزمایش و گروه کنترل تفاوت معنی­دار وجود داشت و هر دو مداخله مهارت­های مثبت­اندیشی و آموزش فعال­سازی رفتاری باعث کاهش استرس کرونا (۷۳/۱۵=F) و افزایش خودمراقبتی (۱۷/۱۶=F) بیماران دیابتی شده و تاثیر این مداخلات درمانی در مرحله پیگیری نیز پایدار بوده است (۰۵/۰p<). همچنین، نتایج آزمون تعقیبی بن­فرنی حاکی از آن بود که میزان اثربخشی مداخله مهارت­های مثبت­اندیشی بر بهبود استرس کرونا (۰۲/۹ =IJ) بیشتر از فعال­سازی رفتاری بود؛ و میزان اثربخشی مداخله فعال­سازی رفتاری بر بهبود خودمراقبتی (۹۳/۱۲ =IJ) بیشتر از مهارت­های مثبت­اندیشی بود (۰۵/۰p<).   نتیجه­گیری: با توجه به یافته­های پژوهش می­توان نتیجه گرفت که مداخلات مهارت­های مثبت­اندیشی و آموزش فعال­سازی رفتاری می­توانند برای بهبود خودمراقبتی و استرس کرونا در بیماران دیابتی کارآمد باشند، و توصیه می­گردد که درمانگران و مشاوران در راستای بهبود خودمراقبتی و استرس کرونا بیماران مبتلا در کنار سایر مداخلات درمانی از این شیوه ها استفاده کنند.

Positive Thinking Skills, Behavioral Activation Therapy, Self-Care, Corona Stress, مهارت های مثبت اندیشی, فعال سازی رفتاری, خودمراقبتی, استرس کرونا