این تحقیق به منظور بررسی و ارزیابی تنوع فنوتیپی و ژنتیکی در جمعیتی متشکل از ۹۴ لاین دبل هاپلوئید، والدین و  ۵ رقم بومی ایرانی گندم نان (Triticum aestivum L.) انجام گردید. سیزده صفت زراعی و مورفولوژیک شامل عملکرد دانه در واحد سطح، شاخص برداشت، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، تراکم سنبلچه، وزن صد دانه، تعداد پنجه کل، تعداد پنجه بارور، تعداد پنجه نابارور، طول و عرض برگ پرچم، ارتفاع بوته و تعداد گره طی ۴ سال زراعی (۱۳۸۸-۱۳۸۵) در شرایط مزرعه در قالب طرح های مستطیل  لاتیس سه گانه بررسی گردید. نتایج حاصل از تجزیه تشخیص متعارف (CDA) نشان داد که دو متغیر (مولفه) متعارف معنی دار بوده و متغیر متعارف اول که شامل صفات تعداد دانه در سنبله (۶۸/۰)، تعداد پنجه(۱۹/۰-)، تراکم سنبلچه (۴۰/۰-)، وزن صددانه (۳۳/۰)، طول سنبله (۳۰/۰)، تعداد پنجه بارور (۱۹/۰-) و عملکرد دانه (۲۷/۰) بود، بیشترین نقش (۸۵/۰) را در تفکیک ارقام داشت زیرا این صفات بیشترین ضرایب را (صرفنظر از علامت) در تابع یک داشتند. همچنین متغیرهای متعارفی که نقش مهمی داشتند در گروه بندی ارقام به زیرگروه ها استفاده گردیدند. تجزیه خوشه ای نیز تقریبا در تایید نتایج تشخیص متعارف، ارقام را به گروه های مشابه تفکیک نمود. در این تحقیق، تجزیه تشخیص متعارف در بررسی تنوع ژنتیکی صفات زراعی که بهترین توصیف را از تنوع بین ارقام داشتند، موثرتر از روش های تجزیه خوشه ای و مولفه های اصلی واقع گردید.

: تجزیه تشخیص متعارف, تنوع ژنتیکی, گندم نان (Triticum aestivum L.)