رضا مراد صحرایی - دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی، تهران
فاطمه نصرتی موموندی - کارشناس ارشد زبان شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران

چکیدهامروزه مطالعات میان رشته ای در تمامی علوم به ویژه علوم انسانی از اهمیت زیادی برخوردارند. از جمله این مطالعات، می توان به مطالعات بین رشته ای علوم قرآنی و زبان شناسی اشاره کرد. هدف از پژوهش حاضر، ارائه یک نظریه معنایی نظام مند برای توجیه روابط متنی موجود در قرآن می باشد. در این پژوهش، پژوهندگان به دنبال بررسی انسجام، پیوستگی و روابط متنی در سوره احقاف می باشد. بدین منظور، علاوه بر نظریه انسجام، از نظریه ربط که از رویکردهای جدید مطالعات زبان شناسی می باشد، نیز استفاده شده است. در راستای نیل به این هدف، ابتدا متن سوره به چند حوزه معنایی تقسیم شده، سپس انسجام درون و بین آیه ای هر حوزه معنایی بررسی شده است. ربط هر حوزه معنایی و عوامل ارتباطی که مجموعه ای از آیات را در یک حوزه معنایی قرار می دهد، در مرحله بعد بررسی شده اند. در پایان انسجام بین همه حوزه های معنایی تشکیل دهنده سوره و نیز ربط و عوامل ربط بین حوزه ای نیز مشخص شده اند. یافته های پژوهش پیش رو حاکی از آن است که آیات سوره احقاف علاوه بر انسجام درون و بین آیه ای، از انسجام بین حوزه ای نیز برخوردار است. آیه های هر حوزه معنایی و نیز حوزه های معنایی مختلف، از طریق عوامل ربط همچون شمول معنایی، ارجاع ضمیر پیش آیندی، ارجاع ضمیر پس آیندی، قیاس، تقابل و تمثیل، به هم مرتبط می شوند.

ربط, انسجام درون آیه ای, انسجام بین آیه ای, روابط متنی, حوزه معنایی