زینب عزیزی زاده - سازمان جهاد کشاورزی ایلام، مرکز کارزان، شهرستان سیروان
زهرا طهماسبی - دانشگاه ایلام، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت و اصلاح نباتات
امیر میرزایی - سازمان تحقیقات کشاورزی ایلام، ایلام، ایران

برای تعیین تنوع ژنتیکی عملکرد، اجزای عملکرد و صفات مورفولوژیکی، درک روابط بین این صفات در عدس و شناسایی ژنوتیپ با عملکرد بالا در ایلام، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و ۱۸ ژنوتیپ عدس در سال زراعی ۱۳۹۷-۹۸ اجرا گردید. صفات مورد بررسی در این آزمایش تعداد برگ در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، تعداد گل در بوته، تعداد شاخه فرعی، ارتفاع گیاه، روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی، وزن۱۰۰دانه و عملکرد گیاه بود. نتایج نشان داد تنوع ژنتیکی قابل توجهی برای صفات وزن۱۰۰دانه، عملکرد دانه، تعداد برگ در بوته، تعداد گل در بوته، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی و روز تا رسیدگی وجود داشت. ژنوتیپ Flip ۲۰۱۰-۹۰L با میانگین ۳/۱۴۶۳ کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین عملکرد دانه بود. صفات تعداد دانه در بوته، وزن۱۰۰دانه، تعداد دانه در غلاف و ارتفاع بوته دارای بیشترین همبستگی با عملکرد دانه بودند. تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ ­ها را به پنج گروه تقسیم کرد. در تجزیه به مولفه های اصلی چهار مولفه دارای مقادیر ویژه بیش از یک بودند و ۹/۶۹ درصد از واریانس کل را توجیه کردند. در تجزیه به عامل ها صفات مثبت عامل اول شامل تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، ارتفاع بوته، وزن۱۰۰دانه، عملکرد دانه و صفات مثبت عامل دوم شامل تعداد دانه در غلاف، تعداد برگ در بوته، تعداد دانه در بوته، ارتفاع بوته و تعداد شاخه فرعی بود. از اطلاعات به دست آمده می­توان در جهت اصلاح عملکرد عدس استفاده نمود.

تجزیه خوشه ای, ژنوتیپ, صفات مورفولوژیکی, همبستگی