مجید صدر مجلس - دانشیار گروه فلسفه دانشگاه تبریز

کتاب تاریخ فلسفه اسلامی حدود یک ربع قرن پیش از این، با ویرایش دو چهره سرشناس در زمینه فلسفه اسلامی یعنی سید حسین نصر و اولیور لیمن، از سوی انتشارات راتلج (Routledge) منتشر شد. جمعی از پژوهشگران در نگارش اثر به زبان انگلیسی دخیل بوده­اند؛ در ترجمه فارسی اثر نیز پژوهشگران و استادانی حضور داشته و همه اثر در پنج جلد از سوی انتشارات حکمت طی سال­های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۸ به چاپ رسیده است. موضوع این نوشته بررسی موردی ترجمه فارسی دو فصل از جلد نخست است؛ منظور فصل­های یازدهم و دوازدهم است که به ترتیب به گزارش فیلسوف عرب یعنی کندی و ابونصرفارابی می­پردازند. مترجم فارسی هر دو فصل نامبرده استاد فلسفه، روح ا... عالمی است. در این بررسی پس از بیان مساله و معرفی اثر (اعم از اصل انگلیسی و ترجمه فارسی)، روی ترجمه فارسی دو فصل کندی و فارابی، متمرکز شده و کوشیده­ایم موارد گوناگونی از ایراد­های ویرایشی و محتوائی آن­ها را گزارش کنیم. در ادامه به تحلیل و نتیجه­گیری پرداخته­ایم. به طور کوتاه می­توان گفت، مترجم در ترجمه فارسی دچار برخی سهوهای جدی شده است. سهوهایی که البته می­توانست بسی کمتر باشد. ریشه­های امر بیشتر عبارتند از دقت نکردن در معانی برخی اصطلاحات یا عبارت­ها، عدم تخصص در موضوع بحث و مراجعه نکردن به متون اصلی مربوطه (در اینجا متون خود کندی و فارابی)، بهره نگرفتن ناشر از ویرایش علمی برای بررسی صوری و محتوائی ترجمه فارسی جلد نخست. نشر چنین آثاری با کیفیت محتوائی مخدوش، نشان می­دهد که کار فکری و فرهنگی چه بسا از سوی خود ما که بدین امور می­پردازیم، کم­ارزش گرفته می­شود! و سپس همین آفت فکری، به سطح جامعه نیز سرایت می­یابد. امیدواریم نوشته­هائی از این دست که به بررسی انتقادی پرداخته است، جدی گرفته شده و برخی از کسانی را که مستقیم یا غیر مستقیم عهده­دار فعالیت­های فکری - فرهنگی­اند، بکار آید. باشد که از این راه و مانند آن، شان و وضع تالیف و ترجمه متون فلسفی نسبت به وضع کنونی، اندکی بهبود یابد.

تاریخ فلسفه اسلامی, کندی, فارابی, اف. کلین- فرانک, دی. ال. بلاک و روح ا... عالمی