انسیه ارشی - دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه بیرجند
همایون فرهنگ فر - استاد دانشگاه بیرجند
مسلم باشتنی - استاد دانشگاه بیرجند

هدف از این تحقیق، ارزیابی ژنتیکی گاوهای شیری استان تهران برای صفت تولید شیر ۳۰۵ روز بر اساس رکورد دوره­ی اول شیردهی (سناریوی ۱) و رکوردهای دوره­های اول و دوم شیردهی (سناریوی ۲) بود. کل داده­ها، مشتمل بر ۲۰۶۰۱۳ رکورد (۱۲۶۶۰۰ رکورد متعلق به دوره­ی اول شیردهی و ۷۹۴۱۳ رکورد متعلق به دوره­ی دوم شیردهی) و متعلق به ۱۲۶۶۰۰ راس گاو شیری (فرزندان ۲۸۷۶ پدر و ۸۹۳۶۸ مادر) در ۲۶۰ گله بود. گاوهای مزبور، بین سال­های ۱۳۶۲ تا ۱۳۹۰ زایش داشتند. تعداد کل حیوانات شجره ۲۱۸۸۴۴ راس بود. آنالیز ژنتیکی صفت، توسط مدل­های دامی تک­صفته انجام گردید. نرم­افزار DMU برای برآورد اجزای واریانس (با روش حداکثر درست­نمایی محدود شده) و پیش­بینی ارزش اصلاحی (بهترین پیش­بینی نااریب خطی) مورد استفاده قرار گرفت. روندهای ژنتیکی برای سناریوی­های ۱ و ۲ به­ترتیب ۶/۱۶ کیلوگرم (اشتباه معیار ۴۲/۲ کیلوگرم) و ۹/۱۴ کیلوگرم (اشتباه معیار ۴۲/۲ کیلوگرم) در سال برآورد شدند که اختلاف آن­ها با یکدیگر به­لحاظ آماری معنی­دار نبود. وراثت­پذیری صفت در دو سناریوی فوق، به­ترتیب ۲۸۱/۰ و ۲۴۷/۰ به­دست آمد. بر اساس نوع رکورد مورد استفاده، میانگین صحت انتخاب دختران (۶۷/۰ در سناریو ۱ و ۶۹/۰ در سناریو ۲) اختلاف معنی­دار آماری (۰۰۰۱/۰P<) با یکدیگر داشتند. نتایج این پژوهش نشان داد که ارزیابی گاوها بر اساس دو روش مذکور، روند ژنتیکی و صحت انتخاب کم و بیش مشابهی را ایجاد می­کند؛ و لذا می­توان به­منظور کاهش فاصله نسل و افزایش میزان بهبود ژنتیکی سالانه، از رکورد دوره­ی اول شیردهی استفاده نمود.

مدل حیوانی, شیر ۳۰۵ روز, ارزیابی ژنتیکی, صحت انتخاب