امید رهایی - عضو هیات علمی دانشگاه شهید رجایی

حیاط مرکزی در خانه های سنتی شهرهای کویری ایران، نقش بسیار مهمی در تلطیف و تعدیل هوای خانه دارد و به دلایل اقلیمی و فرهنگی، ترکیبات متفاوتی یافته است. حیاط مرکزی در خانه های اصفهان نیز ترکیب بخصوصی یافته و در دوره های مختلف متحول شده است. هدف اصلی این مقاله بررسی الگوی جریان هوای داخل حیاطهای مرکزی خانه های اصفهان (جامعه آماری پژوهش)، تحت تاثیر تغییرات کالبدی اواخر دوره قاجاریه در حیاط، بدلیل سبکهای وارداتی، بوده و خانه لباف بعنوان یک نمونه موردی تصادفی انتخاب شده است. تحقیق حاضر، ماهیتی میان رشته ای دارد و از یک روش ترکیبی جهت انجام پژوهش استفاده شده است. در مرحله اول (پس از انتخاب خانه لباف بعنوان نمونه موردی) با استفاده از یک راهبرد تجربی، متغیرهای مستقل تاثیرگذار، شناسایی و متغیر وابسته (سرعت و جهت جریان هوای داخل) توسط دستگاه های دیجیتال و انجام آزمایش دود اندازه گیری شد. سپس داده ها با استفاده از راهبرد شبیه سازی، تحلیل شدند. شبیه سازی ها در این پژوهش با روش دینامیک سیال محاسباتی (CFD) و با استفاده از نرم افزارهای Gambit و Fluent صورت پذیرفت. نتایج نشان دادند که جریان هوای داخل حیاط مرکزی، در تراز ساکنین (زیر ۲ متر)، برخلاف جهت باد خارج است و در میانه حیاط، یک جریان گردابه ای نامنظم بوجود می آید (موقعیت حوض) و پخش هوا به تمام نقاط خانه، از این نقطه انجام میشود. ضمن اینکه نیمه شمالی حیاط جریان هوای مطلوب تری نسبت به نیمه جنوبی دارد. همچنین بزرگتر شدن ابعاد حیاطهای قاجاری نسبت به صفوی، موجب افت کیفیت تهویه طبیعی آنها شده است. درخاتمه نیز پیشنهاداتی ارائه شده است.

جریان هوای داخل, تهویه طبیعی, حیاط مرکزی, روش CFD