مهدی دینی - دانشیار، گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
رقیه مشهدی علیزاده - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
اکبر شیرزاد - دانشیار، گروه مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی ارومیه، ارومیه، ایران
سعید هاشمی - دکترای مدل سازی هیدرولیکی، شرکت مهندسی جاکوبس، تورنتو، کانادا

با توجه به، به کارگیری گسترده کامپیوترها و تجهیزات اندازه گیری در بهره برداری شبکه های توزیع آب، حجم زیادی از داده ها برای پایش و ارزیابی عملکرد شبکه های توزیع آب ثبت می شود و در مرحله مدل سازی و کالیبراسیون استفاده می شود. مدیریت این داده ها برای رسیدن به مدل های دقیق تر از یک طرف و سرعت عمل در پردازش آنها از طرف دیگر بسیار ضروری است. در این پژوهش، هدف، پردازش داده های میدانی فشار گرهی برای انتخاب بهترین شاخص های آماری برای کالیبراسیون مدل شبکه توزیع آب بود. برای این منظور، بیش از ۵۵۰۰ داده جمع آوری شده در ۲۲ ایستگاه شبکه توزیع آب اهر و ۱۲ ایستگاه شبکه توزیع آب اشنویه بررسی شد. ابتدا، با دسته بندی داده ها به روش تجربی استورجس، احتمال قرارگرفتن داده ها در دسته های شاخص های مرکزی میانگین، میانه و نما و سایر دسته ها در ایستگاه های مختلف در ساعت های حداقل، حداکثر و متوسط مصرف تعیین و با جمع بندی نتایج، بهترین شاخص مرکزی انتخاب شد. سپس برای تحلیل نحوه تغییرات داده ها، مقدار حداقل و حداکثر، دامنه تغییرات و انحراف معیار داده ها به همراه هیستوگرام دسته ها ارائه شد. روند تغییرات داده ها در ایستگاه های مختلف در ساعت های حداقل، حداکثر و متوسط مصرف نشان داد که هارمونی مشخصی برای تغییرات داده ها وجود ندارد، به طوری که مقدار حداکثر یا حداقل دامنه تغییرات و انحراف معیار داده ها به صورت مکانی در ایستگاه ها جابه جا می شوند. همچنین روند تخصیص داده ها به دسته ها نشان داد که در شبکه توزیع آب اهر بیشترین تخصیص داده ها به دسته نمایی با حدود ۶/۲۸ درصد و بعد سایر دسته ها با حدود ۳/۲۶ درصد قرار دارد و در شبکه توزیع آب اشنویه بیشترین تخصیص مربوط به سایر دسته ها با حدود ۲/۳۰ درصد و بعد دسته نمایی با ۲/۲۷ درصد قرار دارد. با توجه به تعدد و پراکندگی سایر دسته ها و واحد بودن مقوله حالت، دسته نمایی، بهترین انتخاب بود. به طورکلی با بهره گیری از مقدار نما به جای دیگر شاخص های مرکزی در کالیبراسیون شبکه های توزیع آب، به دلیل تاثیرپذیری از تعداد داده های میدانی بیشتر، نتایج مطلوب تری در ساخت مدل شبکه حاصل خواهد شد.

شاخص های آماری, داده های میدانی, شبکه توزیع آب, کالیبراسیون, فشار گرهی