محمد قادری - Department of Plant Engineering and Genetics, Faculty of Agriculture, Maragheh University, Iran
علی اصغر علیلو - Department of Plant Engineering and Genetics, Faculty of Agriculture, Maragheh University, Iran

فرسودگی از تغییرهای برگشت­ ناپذیر بذر است که می­تواند قوه نامیه آن را تهدید کند. پیش­تیمار بذر از جمله روش­هایی است که با اصلاح ساختار و عملکرد بذر، قدرت بذور فرسوده را بهبود می­دهد. در این راستا، ابتدا بهترین ترکیب پیش­تیماری اسید سالیسیلیک، تیواوره و صمغ عربی برای صفات جوانه­زنی و گیاهچه بذر فرسوده کلزا رقم اکاپی انتخاب شد. سپس با استفاده از طرح­های آزمایشی مجددا اثر آن روی شاخص­های جوانه­زنی، رشد گیاهچه، آنزیم­های آنتی­اکسیدان کاتالاز (CAT)، سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، آسکوربات پراکسیداز (APX)، گایاکول پراکسیداز (GP) و آلفا- آمیلاز (α-amylase) بررسی شد. نتایج طرح تاگوچی ترکیب یک میلی­مولار اسید سالیسیلیک و ۷۵/۰ درصد صمغ عربی را به­عنوان تیمار منتخب معرفی کرد که اثربخشی آن در آزمایش­های بعدی تایید شد. اثر تحریک­کنندگی این تیمار بر صفات سرعت جوانه­زنی، طول و وزن ریشه­چه و گیاهچه نسبت به تیمار شاهد در سطح احتمال یک درصد معنی­دار بود به­طوری­که، طول و وزن گیاهچه را به ترتیب ۳۰ و ۶۰ درصد افزایش داد. نتایج آنزیمی نشان داد، فعالیت آنزیم­های SOD، APX و α-amylase به­طور معنی­دار (P≤۰.۰۱) تحت تاثیر تیمار منتخب قرار گرفت و سطح فعالیت آن­ها به ترتیب ۱۴، ۷/۲۲ و ۵/۵ درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت. در کل، پیش­تیمار بذور کلزا با ترکیب اسید سالیسیلیک و صمغ عربی می­تواند با تحریک سیستم دفاعی و انتقال مواد ذخیره­ای موجب تسریع در جوانه­زنی و تشکیل گیاهچه قوی شود. تقویت این عوامل می­تواند شرایط لازم جهت استقرار بهینه گیاه کلزا را در شرایط محیطی متغیر فراهم کند.

Alpha-amylase, Growth Regulators, Priming, Seedling Growth, آلفا آمیلاز, پرایمینگ, تنظیم کننده رشد, رشد گیاه چه