محمد ابراهیم آستانه - Department of Anatomy,Department of Basic Sciences, Faculty of Medicine, FasaUniversityof Medical Sciences,Fasa, Iran.
مینا تجلی - Department ofHistology,Department of Basic Sciences, Faculty of Veterinary Medicine, Shiraz University, Shiraz, Iran.
مهناز طاهریانفرد - Department of Physiology, Department of Basic Sciences, Faculty of Veterinary Medicine, Shiraz University, Shiraz, Iran.

زمینه و هدف: سویا محتوی مقدار زیادی ایزوفلاون می باشد که از خانواده فیتواستروژن ها است. آن ها دارای شباهت های ساختاری با استروژن پستانداران هستند. این تحقیق با هدف اثر شیر سویا بر تغییرات هیستومورفومتریک پیاز بویایی ناشی از برداشت تخمدان در موش های صحرایی نوزاد صورت گرفت.   مواد و روش ها: در این تحقیق تعداد ۳۰ سر موش صحرایی ماده یک روزه نژاد Sprague- Dawley در شرایط استاندارد آزمایشگاهی نگهداری شدند. سپس به طور تصادفی به شش گروه ۵تایی تقسیم شدند (گروه کنترل، شم و چهار گروه تجربی). در سن یک هفتگی تخمدان موش های تجربی برداشته شد (Ovariectomized Rat OVX). در گروه های تجربی ۲، ۳ و ۴ با استفاده از گاواژ به ترتیب ۷۵/۰، ۵/۱و۳ ml/kg دو بار در روز، از روز چهاردهم تا پایان دو ماهگی شیر سویا دریافت کردند. در پایان دو ماهگی پس از بیهوشی و خونگیری جهت اندازه گیری هورمون استروژن، پیاز بویایی تمام موش ها جهت بررسی هیستومورفومتریک شامل ضخامت لایه ها وتعداد سلول ها در لایه های مختلف پیاز بویایی جدا گردید. در پایان نتایج توسط تست آنالیز واریانس یک طرفه و تست تشخیصی Tukey در سطح ۰۵/۰P < مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.   نتایج: با استناد به پژوهش حاضر می توان گفت که کم شدن استروژن موجب کاهش ضخامت لایه ی گرانولار خارجی، لایه ی سلول میترال و لایه ی شبکه ی داخلی و تعداد سلول ها دربیشتر لایه های پیاز بویایی می گردد که با استفاده از شیر سویا به میزان بالا باعث افزایش غلظت سرمی ۱۷- β استرادیول در خون شده که متعاقبا باعث افزایش تعداد سلول های لایه ی گلومرولی، لایه گرانولار خارجی و داخلی می گردد در حالی که در تعداد سلول های میترال بی تاثیراست.   نتیجه گیری: بنابراین شیر سویا می تواند به عنوان منبع فیتواستروژن جانشین هورمون های مصنوعی شود.

Soy milk, Olfactory bulb, Ovariectized Rat, شیر سویا, پیاز بویایی, موش صحرایی, تخمدان حذف شده