رضا اسلامی - عضو هیات علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی
سید رسول قریشی

یکی از مطالبات گروه های اقلیت قومی، نژادی، زبانی، مذهبی و یا گروه های بومی، حق تعیین سرنوشت است. نخستین فعالیت های ملل متحد در چارچوب تعیین سرنوشت فقط سرزمین های اشغالی، غیر خودمختار، مستعمرات و دولت هایی که رژیم های نژادپرست داشتند را شامل می شد و اقلیت ها نمی توانستند این حق را اعمال کنند، زیرا اصل تمامیت ارضی بر تعیین سرنوشت اقلیت ها غلبه داشت. اما پایان جنگ سرد همان طور که بسیاری از اصول حقوق بین الملل را متاثر کرد، بر حق تعیین سرنوشت نیز تاثیر چشم گیری داشت و توجه به دمکراسی و حقوق بشر از یک سو و حقوق اقلیت ها از سوی دیگر، دامنه ی مفهومی این اصل را به نفع اقلیت ها غنی تر کرد. حقوق بین الملل ضمن محترم شمردن اصولی چون حاکمیت دولت ها، تمامیت سرزمینی و عدم مداخله؛ راه حلی که از یک سو تمامیت ارضی کشورها را حفظ و از سوی دیگر منافع و خواست های اقلیت ها را برای دست یابی به تعیین سرنوشت مدنظر قرار دهد پیشنهاد می کند. لذا در این مقاله استدلال شده است برقراری نظام دموکراتیک و نیز اعطای حق خودمختاری اولین اقدامات ضروری در راه تحقق حق تعیین سرنوشت اقلیت ها محسوب می شوند. اما چنانچه این اقدامات محقق نگردد و حقوق اقلیت ها در معرض نقض سیستماتیک و فاحش باشد، حق تعیین سرنوشت تنها از طریق جدایی طلبی میسر خواهد شد و حقوق بین الملل باید این حق را برای اقلیت ها به رسمیت بشناسد

: حق تعیین سرنوشت, حقوق اقلیت ها, حقوق بشر, خودمختاری, جدایی طلبی