سیدمحمدعلی تقوی - استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد.
حبیب الله پارسایی - دانشجوی دوره دکتری دانشگاه علامه طباطبائی.

مقررات مربوط به "رفتار ویژه و متفاوت " با کشورهای در حال توسعه یکی از عمده ترین مسائلی است که با توجه کشورهای جهان سومی داوطلب عضویت در سازمان تجارت جهانی را به خود جلب کرده است. هدف از وضع این مقررات آن است که عدم توازن تجاری میان کشورهای صنعتی پیشرفته و کشورهای در حال توسعه تا حدودی جبران شود. قواعد مربوط به "رفتار ویژه و متفاوت" آن دسته از مقررات سازمان تجارت جهانی را در بر می گیرد که متضمن حمایت از کشورهای مزبور یا معافیت آنها از برخی الزامات قانونی اند،یا آنکه به این کشورها اجازه انعطاف در اجرای قوانین سازمان را می دهند. برای مثال،این کشورها برای مدت معینی از اجرای برخی ضوابط مانند کاهش موانع تجاری در حوزه معینی معاف می شوند . همچنین سازمان تجارت جهانی موظف به اعطای کمک های تکنیکی در زمینه های خاصی به کشورهای در حال توسعه است و نیز کشورهای پیشرفته موظفند تا دسترسی کشورهای مزبور به بازارهای خود را تسهیل نمایند. با این حال، باید یادآور شد که مقررات مربوط به "رفتار ویژه و متفاوت" در عمل اثر اندکی داشته اند. بسیاری از مقررات مزبور مستلزم اقدامات عینی و مشخص نبوده، یا از نظر حقوقی الزام آور نیستند. برخی مواد قانونی که مشخصا به کشورهای در حال توسعه اجازه می دهند تا سطح بالاتری از یارانه ها را به تولید کنندگان خود اختصاص دهند، در عمل فاقد تاثیر گذاری لازمند، چون کشورهای مزبور منابع مالی کافی برای تامین این یارانه ها را در اختیار ندارند. سازمان تجارت جهانی باید بودجه بیشتری را برای کمک های فنی و مالی به کشورهای جهان سوم اختصاص دهد و تعهدات کشورهای پیشرفته در این زمینه باید شکل حقوقی و قابل اجرا به خود بگیرند.

سازمان تجارت جهانی, رفتار ویژه و متفاوت, کشورهای در حال توسعه, توسعه نایافته ترین کشورها, حل اختلاف