رسول اسدی - دانشجوی دکتری گروه مهندسی آب دانشگاه زابل
فاطمه کاراندیش - عضو هیئت علمی دانشگاه زابل

این پژوهش طی دو فصل زراعی ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ در شهرستان جیرفت، با هدف بررسی تاثیر سطوح مختلف آب آبیاری و نحوه آرایش سیستم آبیاری قطره ای نواری روی خیار گلخانه ای انجام شد. آزمایش در قالب طرح کرت-های نواری دوبار خرد شده با ۱۶ تیمار و سه تکرار با ترکیب عوامل اصلی و فرعی صورت گرفت. عامل اصلی شامل چهار آستانه پتانسیل ۴۵ (I۱)، ۵۵ (I۲)، ۶۵ (I۳) و ۷۵ (I۴) سانتی بار جهت شروع آبیاری، عامل فرعی شامل دو سامانه آبیاری به صورت آبیاری قطره ای نواری (S۱) و قطره ای زیرسطحی (S۲) و عامل فرعی فرعی شامل دو الگوی کارگذاری لوله آبده به صورت یک خط لوله آبده برای هر ردیف کشت (L۱) و یک خط لوله آبده برای دو ردیف کشت (L۲) بود. علاوه بر تعیین میزان حجم آب کاربردی، عملکرد محصول و بهره وری آب، میزان درآمد خالص و نرخ بازده نهایی با لحاظ مجموع هزینه و درآمد در هر تیمار، بر اساس روش بودجه بندی محاسبه شد. نتایج نشان داد افزایش آستانه مکش جهت آبیاری باعث کاهش تعداد دفعات آبیاری و حجم آب مصرفی شد. کمینه (۳۶/۱۳۶) و بیشینه (۱۱/۲۶۹ تن در هکتار) میزان عملکرد به ترتیب مربوط به تیمارهای I۴S۱L۲ و I۱S۲L۱ بود. با این وجود، تیمار I۲S۲L۱، ضمن کاهش ۷/۱۱ درصد در حجم آب مصرفی در مقایسه با تیمار I۱S۲L۱، تنها باعث یک درصد افت محصول شده و بیش ترین سود خالص را به همراه داشت. این در حالی است که بالاترین بهره وری آب آبیاری در تیمار I۴S۲L۱ مشاهده شد. لذا، با درنظر گرفتن توامان صرفه جویی در مصرف آب و حفظ منافع اقتصادی کشاورزان، استفاده از روش اتخاذ شده در تیمار I۲S۲L۱ در کشت خیار گلخانه ای در شهرستان جیرفت افزایش کارایی مصرف آب و نرخ بازده نهایی را به همراه خواهد داشت.

آنالیز اقتصادی, آبیاری قطره ای, آستانه مکش رطوبتی, بودجه بندی جزیی, جیرفت