معصومه مهدی زاده - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
عادل ریحانی تبار - دانشیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
شاهین اوستان - دانشیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز
صابر حیدری - دانشجوی دکتری گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز

در این مطالعه تاثیر حذف ماده آلی بر ویژگیهای واجذب فسفر در دوازده خاک آهکی بررسی شد. ماده آلی خاکهای مطالعه شده، با استفاده از محلول هیپوکلریت سدیم (NaOCl)، در دمای اتاق حذف شد. آزمایش واجذب در ادامه آزمایش جذب در بالاترین غلظت اولیه فسفر (۱۰۰ میلیگرم فسفر در لیتر) انجام گرفت. نتایج نشان داد مقدار واجذب فسفر بعد از حذف ماده آلی کاهش می یابد. دادههای نگهداشت فسفر به وسیله معادلات فروندلیچ، لنگمویر، تمکین، ونهای، گانری، و دابینین راداشکوویچ توصیف شدند؛ اما معادله لنگمویر از نظر آماری برازش بهتری به دادههای نگهداشت فسفر نشان داد. حداکثر نگهداشت فسفر (b) محاسبه شده با معادله لنگمویر، بعد از حذف ماده آلی، در دامنه ۱/۳۹۲ تا ۵/۷۵۷ با میانگین ۸/۵۶۰ میلیگرم بر کیلوگرم بود که نسبت به شرایط قبل از حذف ۴/۷ درصد افزایش نشان داد. هم دماهای جذب و نگهداشت فسفر بر یک دیگر منطبق نشدند و پدیده پسماند مشاهده شد که حاکی از یکسان نبودن مکانیسم جذب و واجذب فسفر است. میانگین شاخص پسماند محاسبه شده با معادله فروندلیچ، پس از حذف ماده آلی، از ۷/۲۹ درصد به ۱/۱۸ درصد کاهش یافت. بعد از حذف ماده آلی حداکثر نگهداشت تئوری فسفر (qm) حاصل از معادله دابینین راداشکوویچ ۸/۶ درصد افزایش یافت. انرژی نگهداشت (E) حاصل از معادله دابینین راداشکوویچ قبل و بعد از حذف ماده آلی به ترتیب ۱۹ و ۲۵ کیلوژول بر مول محاسبه شد که طبق ادعای این معادله نشان دهنده نگهداشت شیمیایی فسفر در خاک های مطالعه شده است. نیاز استاندارد فسفر یا P۰.۲، که معیاری از نیاز کودی اکثر گیاهان زراعی برای تولید بهینه است، بعد از حذف ماده آلی بیش از دو برابر افزایش نشان داد.

ماده آلی, فسفر, واجذب همدما, هیپوکلریت سدیم