انور فرهمند
شاهین اوستان
علی اصغر جعفرزاده
ناصر علی اصغرزاده

محققان آزمایشگاه شوری ایالات متحده با استفاده از معادله تبادلی گاپون مقدار عددی۵/۰- (۱- mmol L) ۰۱۴۷۵/۰ را برای ضریب گزینشگری گاپون(K'G) پیشنهاد کردند. از آن پس ESR خاکها، با آگاهی از مقدار عددیK'G، از SAR برآورد شده و ESP محاسبه می شود. با این حال، نتایج تحقیقات بعدی حاکی از آن بود که K'G مقدار ثابتی نداشته و بسته به ویژگی های خاک می تواند دامنه نسبتا وسیعی از مقادیر را به خود اختصاص دهد. هدف از اجرای این تحقیق پیدا کردن رابطه بین ESR و SAR و به وجود آوردن امکان برآورد ESP از SAR در برخی نمونه خاکهای متاثر از نمک در منطقه دشت تبریز بود. بدین منظور تعداد ۳۰ نمونه مرکب خاک از منطقه مزبور جمع آوری گردید. رابطه ESR و SAR برای خاک های مورد بررسی با SAR کوچکتر از۵/۰(۱- mmol L) ۱۰۰ به صورت: ( ۸۶/۰=۲r ، SAR ۰۰۷۲/۰ + ۰۱۱/۰ = ESR) به دست آمد. پس از تصحیح اثر دفع آنیونی برای خاکهای با ECe بزرگتر ازdSm-۱ ۱۰ رابطه ی فوق به صورت: (۹۰/۰=۲r، SAR ۰۱۲۰/۰+۰۴۱/۰-= ESRcorr) در آمد. با توجه به نتایج به دست آمده می توان چنین استنباط کرد که تصحیح اثر دفع آنیونی سبب افزایش قابل ملاحظه در مقدار عددی K'G می گردد. با این حال، K'G نمونه خاک های مورد بررسی هنوز کوچکتر از مقدار پیشنهاد شده توسط آزمایشگاه شوری ایالات متحده است. این امر ممکن است به واسطه شوری زیاد خاک ها در تحقیق حاضر باشد که از طریق مکانیسم هایی علاوه بر دفع آنیونی (تاثیر فشردگی DDL و یا تشکیل کواسی کریستال ها) منجر به افزایش گزینش کاتیون های دو ظرفیتی می گردد. مقادیر خاکها قبل از تصحیح اثر دفع آنیونی همبستگی معنی داری با مقادیرECe وESP داشت. در حالی که بعد از تصحیح اثر دفع آنیونی صرفا با ESP همبستگی مثبت معنی داری را نشان داد.

دفع آنیونی, سدیمی بودن, معادله تبادلی