Maryam Shiea Ali - دکتری فیزیک دریا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
Abbas Ali A. A. Bidokhti - استاد، گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، تهران، ایران

در این مطالعه پدیده فراجوشی در سواحل شرقی خزر میانی دریای خزر با استفاده از مدل سه بعدی COHERENS برای سال ۲۰۰۴ بررسی شده است. در این شبیه سازی، شبکه بندی حوزه در راستای افق ۰۴۶/۰×۰۴۶/۰ درجه و در راستای قائم دارای ۳۰ لایه سیگما در نظر گرفته شده است. همچنین تمامی واداشت های جوی (سرعت باد، فشار هوا، دمای هوا، آهنگ بارش، پوشش ابری و رطوبت نسبی) و واداشت رودخانه ای به عنوان شرایط مرزی و میانگین دما و شوری آب در ماه ژانویه به عنوان شرایط اولیه به مدل اعمال شده است. از آنجا که الگوی باد غالب، در تابستان برای دریای خزر به خصوص در سواحل شرقی خزر میانی، شمالی و شمال شرقی است، این مسئله باعث ایجاد پدیده فراجوشی در سواحل شرقی خزر میانی در طول تابستان شده است. در این زمان یک گردش واچرخندی نیز در حوضه میانی خزر میانی مشهود است که در آگوست به همراه دو ناحیه فراجوشی کوچک تر دیده می شودکه آنکه نزدیک سواحل غربی است قوی تر است. بر اساس نتایج شبیه سازی شده در این مطالعه، جهت جریانات سطحی در سواحل شرقی خزر میانی از سمت ساحل به سوی مناطق مرکزی است که این جریان ها موجب حرکت آب از سواحل شرقی به سوی سواحل غربی و در نهایت انتقال آب های سرد زیرسطحی به طرف لایه های سطحی شده و میدان دمایی در نزدیک سواحل شرقی را تا چند درجه سردتر از سواحل غربی کرده است. همچنین با بررسی سرعت قائم در سواحل شرقی خزر میانی، بیشترین مقادیر سرعت قائم، در حدود عمق های بین ۲ تا ۵ متری از سطح آب مشاهده شده و سرعت جریانات در لایه های بالاتر و نزدیک به سطح آب دارای مقادیر کمتری شده است. این سرعت های قائم هم از نظر مقدار و هم وسعت در ماه آگوست ضعیف تر از ماه جولای بوده اند؛ به طوری که اندازه سرعت جریان های قائم در ماه های جولای و آگوست به ترتیب تقریبا ۱۲ و ۷ متر در ماه است که نشان دهنده ضعیف ترشدن این پدیده در ماه آگوست است.

دریای خزر, فراجوشی, سرعت قائم, میدان دما, مدل COHERENS