Zeynab Abbaszade - کارشناس ارشد ژئوفیزیک، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران
Saeed Vatankhah - دکتری ژئوفیزیک، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، تهران، ایران
Vahid Ebrahimzade Erdestani - استاد، گروه فیزیک زمین، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و قطب علمی مهندسی نقشه برداری و مقابله با سوانح طبیعی، تهران، ایران

در این مقاله وارون سازی داده های گرانی سنجی برای تعیین توزیع سه بعدی جرم زیر سطحی بررسی شده است. سطح زیرین در ناحیه برداشت داده های گرانی به تعداد زیادی مکعب با ابعاد ثابت تقسیم شده و وارون سازی به دنبال یافتن مقادیر چگالی برای هریک از این مکعب ها بوده است. تابع هدف به کار برده شده شامل عبارت عدم برازش داده ها و عبارت تنظیم است. کاربرد قید فشردگی در عبارت تنظیم فضای مدل را به سوی تنکی سوق داده است. علاوه بر آن ماتریس های وزن دهی عمقی و قیود سخت نیز استفاده شده اند. از آنجایی که مسئله وارون یک مسئله فرومعین است، حل آن در فضای داده انجام پذیرفته که در مقایسه با فضای مدل، نیازمند حل سیستم معادلات خطی با ابعاد بسیار کوچک تر است. برای حل سیستم معادلات خطی از روش گرادیان مزدوج استفاده شده است. ترکیب گرادیان مزدوج با وارون سازی در فضای داده امکان حل مسائل با ابعاد بزرگ را فراهم می آورد. برنامه کامپیوتری نوشته شده برای برگردان داده های تولیدشده توسط یک مدل مصنوعی به کار رفته و مزایا و معایب روش نشان داده شده است. در انتها داده های گرانی برداشت شده روی معدن منگنز صفو واقع در شمال غرب ایران با استفاده از برنامه وارون سازی مذکور برگردان و مدل سازی شده اند. نتایج وارون سازی توزیع ماده معدنی با گسترش عمقی ۵ تا ۳۵-۴۰ متری را نشان می دهد که با نتایج حفاری انطباق دارد.

فضای داده, قید فشردگی, گرادیان مزدوج, گرانی سنجی, وارون سازی سه بعدی