علی خسروانی زاده - Department of Aquatic sciences, Hamoun International Wetland Institute, Research Institute of Zabol, Zabol, Iran.
عبدالعلی راهداری - Department of Aquatic sciences, Hamoun International Wetland Institute, Research Institute of Zabol, Zabol, Iran.
ساحل پاکزاد توچایی - Department of Natural Ecosystems, Hamoun International Wetland Institute, Research Institute of Zabol, Zabol, Iran.

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثر داروی بیهوشی ۲-فنوکسی اتانول بر ظرفیت آنزیم های آنتی اکسیدانی شامل سوپر اکسید دیسموتاز (SOD)، کاتالاز (CAT) و گلوتاتیون پراکسیداز (GPx) در بافت های مختلف (مغز، آبشش، کبد، خون و موکوس) ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) در مراحل مختلف بیهوشی بلافاصله و ۲۴ ساعت پس از بیهوشی صورت گرفت. ابتدا تعداد ۱۸۰ عدد ماهی با میانگین وزن ۸/۰±۸۲/۵ گرم در ۶ گروه (هر گروه با ۳ تکرار) تقسیم و در معرض غلظت های صفر، ۲/۰، ۳/۰، ۴/۰، ۵/۰ و ۶/۰ میلی لیتر در لیتر ۲-فنوکسی اتانول برای تعیین حداقل غلظت بیهوش کنندگی قرار گرفتند. حداقل غلظت ۲-فنوکسی اتانول برای ایجاد بیهوشی، ۳/۰ میلی لیتر در لیتر تعیین شد. سپس برای ارزیابی اثر این غلظت از ماده بیهوشی بر ظرفیت آنزیم های آنتی اکسیدانی در بافت های مختلف ماهی قزل آلای رنگین کمان، تعداد ۷۲ قطعه ماهی با میانگین وزنی ۷۳/۰±۷۹/۵ گرم در دو گروه شاهد و آزمایش (هر گروه ۳۶ قطعه ماهی) جایابی شدند. از ماهیان هر دو گروه در زمان های صفر (بلافاصله بعد از بیهوشی) و ۲۴ ساعت بعد از بیهوشی، نمونه های سرم خون، موکوس پوست و عصاره های بافتی (مغز، آبشش و کبد) تهیه و آنزیم های SOD، CAT، GPx و نیز پروتئین در آنها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که داروی بیهوشی ۲-فنوکسی اتانول سبب مهار ظرفیت های آنتی اکسیدانی بافت های مختلف، احتمالا از طریق افزایش گونه های فعال اکسیژن و آسیب اکسیداتیو شد. مقایسه نتایج ظرفیت آنزیم های آنتی اکسیدانی در بافت های مختلف ماهیان قزل آلای رنگین کمان بیهوش شده با ۲-فنوکسی اتانول و تفاوت آشکار در سیر نزولی یا صعودی این آنزیم ها نشان می دهد که روش غیرتهاجمی (نمونه های موکوس و خون) برای بیان وضعیت سیستم دفاع آنتی اکسیدانی ماهی قزل آلای رنگین کمان در مواجهه با داروی بیهوشی ۲-فنوکسی اتانول مناسب نیست.

Superoxide dismutase, Catalase, Glutathione peroxidase, Oxidative stress, Rainbow trout, سوپر اکسید دیسموتاز, کاتالاز, گلوتاتیون پراکسیداز, استرس اکسیداتیو, ماهی قزل آلای رنگین کمان