علی عبدالهی نیسیانی - استادیار مدیریت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه (نویسنده مسئول)
احمد عباسی فرد - استادیار گروه دانشگاه اسلامی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران.

گاهی در عمل مشاهده می‎شود افراد همان حساسیت و دقتی که هنگام تصمیم‎گیری برای خرید یک گوشی همراه دارند را نسبت به خرید سهام یک شرکت در بازار سرمایه ندارند. در اینجا فرایند خرید سهام یک شرکت در بورس اگر چه منافع و مضرات بالقوه بیشتری از فرد را درگیر خود می‎کند؛ ولی −برخلاف یک گوشی همراه− مبتنی بر شواهد ذهنی است. چگونه عینی بودن ملاک‎ها و شواهد یک موضوع می‎تواند بر نوع رفتار و تصمیم‎گیری‎های ما تاثیرگذار باشد؟ برای تحلیل اصولی‎ این سوال باید یافته‎های علمی در چارچوب مدل رفتاری ارائه شوند؛ اما چالش دیگر آن است که اساسا از مهمترین چالش‎های مرتبط با علوم رفتاری کمبود مدل‎های توصیفی رفتاری در منابع علمی بشری ذکر شده است. بنابراین این پژوهش مدل رفتاری عینی‎پذیری انسان را با کمک از منبع الهی قرآن کریم تبیین و ارائه می‎نماید. «این مدل رفتاری بیان می‎کند که انسان‎ها تمایل دارند که رخدادها و محیط‎شان را به صورت عینی‎تری ادراک کنند −و برای این تمایل خود گاه عجله نیز می‎کنند− چون شواهد عینی به ایشان آرامش می‎دهد. انسان‎ها معمولا به میزانی که مصادیق عینی متعددتری مشاهده کنند −نسبت به شواهد ذهنی− زودتر قانع شده و تصمیماتی می‎گیرند که تاییدکننده آن شواهد عینی باشند. در این مقایسه، میزان منفعت و ضررهای ذهنی تاثیر کمتری −از آنچه پیشتر تصور می‎شده− در جهت‎گیری تصمیمات افراد دارد». مدل عینی‎پذیری به وسیله «روش تحلیل محتوای کیفی انطباق یافته با متن قرآن کریم» کشف شده و در نهایت توضیح داده شده که این مدل رفتاری در عرصه‎های دانشی و کاربردی چه جایگاهی دارد و قابل استفاده خواهد بود.

عینی‎پذیری, رفتار, انسان, مدل توصیفی, قرآن