علی قناعتیان جهرمی - دانشجوی دکتری ادیان و عرفان، دانشکده الاهیات، فلسفه و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
طاهره حاج ابراهیمی - دانشیار گروه ادیان و عرفان، دانشکده الاهیات، فلسفه و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
سید فتح الله مجتبایی - استاد گروه الاهیات، فلسفه و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
ابوالفضل محمودی - دانشیار گروه الاهیات، فلسفه و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تخریب معبد دوم به فروپاشی قوم یهود انجامید و شورش های پیاپی و شکست های پس از آن، در حالی که منتظر مسیحای موعود و نجات در آخرالزمان بودند منجر به قتل عام، اسارت و تبعیدشان شد و در نتیجه سرخوردگی و روگردانی برخی یهودیان از دین را به همراه داشت. در این بین، خاخام ها برای امیددادن به مردم و نجات دین یهود، روایت های زندگی پس از مرگ را تحت تاثیر همسایگان زرتشتی شان به شکلی نو تبیین کردند تا این اعتقاد در میان قوم ویران شده یهود تقویت شود که ظالمان به سزای اعمالشان می رسند و نیکوکاران و رنج دیدگان پاداش خواهند گرفت. مقایسه متون مذهبی اولیه یهودی، از جمله طومارهای بحرالمیت، با نخستین متون مکتوب یهودی در قرون وسطا نیز تغییر در نحوه بیان عقاید زندگی پس از مرگ، بهشت و جهنم و دوگانه های خیر و شر و خدا و شیطان را تایید می کند؛ دوگانه هایی که پس از تبعید بابلی و تخریب معبد اول آغاز و در دوره پس از تخریب معبد دوم در پی سرخوردگی های ناشی از شورش های ناموفق و در زمان تدوین تلمود تشدید شد. این تغییرات را می توان با توجه به دلایل تاریخی، از جمله مجاورت و زندگی تحت حکومت های ایرانی، توحیدی بودن ادیان زرتشتی و رفتار ایرانیان با یهودیان در تبعید توضیح داد

معبد دوم, یهودیت, زرتشتی, طومارهای بحرالمیت