مدینه عثمانپور - دانشجوی دکتری ترویج کشاورزی پایدار دانشگاه زنجان، زنجان ایران
روح اله رضائی - استاد گروه ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
فرزاد اسکندری - استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
عبدالله موموندی - مدیر کل دفتر ترویج دانش و فناوری کشاورزی موسسه آموزش و ترویج، تهران، ایران

نظام ترویج کشاورزی همواره از ابعاد مختلف نیازمند تحول و تعدیل ساختاری بوده است که در این زمینه، رویکردهای نهادی اصلاح گرایانه نظیر تکثرگرایی مطرح شده است. بر این اساس، هدف این پژوهش آمیخته (کیفی-کمی)، شناسایی مولفه ها و الزامات نظام ترویج کشاورزی تکثرگرا در ایران بود که با استفاده از تکنیک دلفی انجام گرفت. اعضای پانل در دور اول شامل ۲۰ نفر و در دور دوم ۱۱ نفر از خبرگان دانشگاهی و حرفه ای ترویج و آموزش کشاورزی بودند که با توجه به سطح تحصیلات، سوابق پژوهشی و یا داشتن تجربه کافی در حوزه ترویج کشاورزی تکثرگرا به شکل هدفمند انتخاب شدند. به­ منظور تجزیه و تحلیل داده ­ها با استفاده از نرم افزار SPSS، از میانگین، انحراف­ معیار، ضریب ­تغییرات و ضریب هماهنگی کندال بهره گرفته شد. پس از انجام دو دور از تکنیک دلفی، ۱۰ مولفه اصلی برای نظام ترویج کشاورزی تکثرگرا شامل ساختار سازمانی، منابع اطلاعاتی، کارگزاران ترویج کشاورزی، منابع مالی، سیاست ها و راهبردها، روش­ ها و کانال ­های ارتباطی، مخاطبان، شیوه سازماندهی و مدیریت، محتوا و موضوعات و رهیافت ها، شناسایی شدند. همچنین، اجرای تکنیک دلفی در دور دوم منجر به شناسایی ۲۴ الزام مختلف برای نظام ترویج کشاورزی تکثرگرا در ایران گردید که این الزامات با استفاده از تکنیک تحلیل محتوای کیفی با رویکرد تلخیصی و بر اساس تناسب مفهومی و قرابت معنایی مفاهیم، در قالب ۱۰ گروه کلی اعم از توجه به رهیافت های ترویجی، توسعه امکانات و خدمات پشتیبانی، الزامات ساختاری، کاهش تصدی گری دولت، الزامات قانونی، پوشش فراگیر گروه ­ها و مخاطبان، پایش و ارزشیابی مستمر، شبکه­ سازی و هماهنگی بین کنشگران، ظرفیت­ سازی و توسعه شایستگی ­های حرفه ­ای و محتواسازی هدف مند برای برنامه های ترویجی، دسته ­بندی شدند. در مجموع، توجه به مولفه ­ها و الزامات شناسایی شده در این پژوهش می­ تواند در عمل، راهنمای مناسبی برای طراحی یک الگوی مطلوب از نظام ترویج کشاورزی تکثرگرا و در عین حال، اجرا و پیاده­ سازی چنین نظامی در کشور باشد.

اصلاحات ساختاری, نظام نوین ترویج کشاورزی, الگوی مطلوب, رهیافت ها