محمد فولادی - دانشیار گروه جامعه شناسی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ره، قم، ایران.

این پژوهش با رویکرد توصیفی، تحلیلی و بررسی اسنادی، به تحلیل مولفه های ساختار جمعیتی و متغیرهای موثر بر تغییرات جمعیتی کشور و چشم انداز پیش روی در افق ۱۴۳۰ می پردازد. به طور عمده دو مولفه مهم «ترکیب» و «حرکت» جمعیت، برای تغییرات جمعیتی وجود دارد که برای هر یک، شاخصه هایی مطرح هست؛ شاخصه های ترکیب جمعیتی، توزیع و تراکم ناهمگون جمعیت، ساخت سنی و جنسی، هویت قومی و نژادی و شاخصه های حرکت جمعیتی، باروری، رشد جمعیت، سالخوردگی، مهاجرت، شهرنشینی، زناشویی و کاهش ازدواج و افزایش طلاق می باشد. به نظر می رسد با تداوم وضعیت موجود جمعیت، در افق ۱۴۳۰ باید شاهد رشد منفی جمعیت باشیم. یافته های پژوهش حاکی از این است که از میان چهار سناریوی «رشد حداکثری»، «ثبات باروری»، «کاهش باروری با شیب ملایم» و «کاهش شدید باروری»، دو سناریوی نخست برای جمعیت کشور امکان تحقق ندارد. تحقق دو سناریوی سوم و چهارم نیز محتمل الوقوع هستند؛ البته به شرط تلاش جدی و مستمر مسئولان و متولیان فرهنگی کشور برای موانع زدایی از مشکلات مربوط به ازدواج جوانان و تشکیل به هنگام خانواده برای آنان. با عنایت به عوامل شتاب زای بحران جمعیتی، و آمارهای غیررسمی کاهش شدید جمعیت به کمتر از ۱ درصد، بسیار زودتر از افق ۱۴۳۰ رشد جمعیت کشور منفی خواهد شد.

جمعیت, ساختار جمعیتی, افق ۱۴۳۰, ترکیب جمعیت, حرکت جمعیت