حسین غلامی - گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز
محمدجمال سحرخیز - گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز
محسن شیردل - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز
کهزاد سرطاوی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بوشهر
حمید مزارعی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بوشهر

اسطوخودوس افراشته (Lavandula stricta)، سنا بومی (Cassia obovata)، زامور (Cocculus pendulus) و بادمجان وحشی (Solanum xanthocarpum) از گونه های قابل رویش در استان بوشهر می باشند و تاکنون گزارشی مبنی بر توصیف ویژگی های اکوفیزیولوژیک، علف­کشی و بیوشیمیایی این گونه ها در ایران وجود ندارد. برای این منظور، گیاهان مورد نظر در بهار سال ۱۳۹۸ در استان بوشهر از طبیعت جمع آوری و در شرایط سایه و جریان هوای آزاد به منظور عصاره گیری و اندازه گیری صفات مورد نظر، خشک شدند. در بین گیاهان مورد مطالعه بیشترین و کمترین میزان فنول کل به ترتیب در گیاهان زامور جمع آوری شده در کیلومتر ۳ جاده گله دار و گیاه سنا بومی جمع آوری شده در منطقه کاکی مشاهده گردید. گیاهان اسطوخودوس افراشته برداشت شده از منطقه گلوگاه، دارای بالاترین میزان فلاونوئید کل بود. کمترین و بیشترین میزان فلاوون و فلاونول مربوط به گیاهان سنا بومی و زامور بود. در این مطالعه، بیشترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی به ترتیب در گیاهان زامور، اسطوخودوس افراشته و بادمجان وحشی گزارش گردید. گیاهان سنا بومی جمع آوری شده از منطقه کاکی دارای کمترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی بود. گیاهان اسطوخودوس افراشته برداشت شده از منطقه گلوگاه، دارای ترکیبات فنولی پی کوماریک اسید و الاژیک اسید می باشد. در بین اسیدهای فنولی مورد ارزیابی، اسیدهای فنولی کاتچین و پی کوماریک اسید در گیاهان زامور جمع آوری شده در کیلومتر ۳ جاده گله دار مشاهده شد. گیاه سنا بومی جمع آوری شده از منطقه کاکی و اسطوخودوس افراشته دارای الاژیک اسید در پیکره رویشی بودند. نتایج این بررسی نشان داد اسیدهای فنولی شناسایی شده در بادمجان وحشی جمع آوری شده از بندر سیراف، کافئیک اسید، کلروژنیک اسید، پی کوماریک اسید، وانیلین و هسپریدین بود. در بین اسیدهای فنولی شناسایی شده، کلروژنیک اسید ترکیب غالب در بادمجان وحشی بود. نتایج این پژوهش نشان داد بیشترین اثر بازدارندگی روی جوانه زنی بذور پنیرک مربوط به غلظت ۱۰۰۰ میکرولیتر در لیتر عصاره های زامور و بادمجان وحشی بود، به نحوی که به طور کامل جوانه زنی را متوقف کردند. به طور کلی با افزایش غلظت عصاره از صفر تا ۱۰۰۰ میکرولیتر در لیتر، شاخص آللوپاتی در مورد همه گیاهان منفی تر شد. افزون بر این، با به کارگیری عصاره های الکلی گیاهان مورد مطالعه و افزایش غلظت از صفر تا ۱۰۰۰ میکرولیتر در لیتر، میانگین درصد، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه سلمه تره به طور معنی داری کاهش یافت. کمترین شاخص آللوپاتی در غلظت ۱۰۰۰ میکرولیتر در لیتر عصاره بادمجان وحشی مشاهده شد که بیشترین اثر بازدارندگی (شاخص آللوپاتی ۵۸/۰-) را بر رشد و جوانه زنی بذور سلمه تره داشت. با توجه به پتانسیل بالای علف­کشی عصاره های زامور و بادمجان وحشی، می توان از آن ها در راستای مدیریت علف های هرز پنیرک و سلمه تره استفاده کرد. همچنین می توان از عصاره گیاه زامور به عنوان یک منبع آنتی اکسیدان طبیعی در صنایع مرتبط استفاده نمود.

آنتی اکسیدان, الاژیک اسید, کلروژنیک اسید, فلاونوئید, علف کشی