محمدعلی احمدی شاپورآبادی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان
احمد تقدیسی - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان
محمدرضا رضوانی - استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران

شتاب گرفتن عوامل درونی و بیرونی و پیوندهای حاصل از آن بر فضاهای روستایی در چند دهه اخیر با تحولات گسترده­ای روبرو بوده که ساختار و کارکرد نواحی روستایی را در مناطق مختلف کم و بیش متحول ساخته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی و تبیین عوامل موثر بر تغییرات کارکردی در نواحی روستایی استان قم به روش توصیفی و تحلیلی – پیمایشی انجام شد، با بهره­گیری از تحلیل عاملی دیدگاه­های ۱۴۵ نفر از کارشناسان و مدیران خبره در برنامه­ریزی و توسعه روستایی هشت عامل به عنوان عوامل اثربخش بر تغییرات کارکردی از دیدگاه کارشناسان و مدیران استخراج و نام­گذاری شدند. عامل اول، محدودیت­های توسعه کشاورزی و اشتغال در نواحی روستایی با تبیین بیش از ۱۴ درصد از کل واریانس به عنوان مهم­ترین عامل معرفی شد. عوامل دسترسی و مراودات شهر و روستا، گسترش گردشگری، گسترش شهرنشینی، جاذبه­های محیط روستایی، سرمایه­گذاری جدید در روستاها، تحولات جمعیتی و امکانات و خدمات، به ترتیب، ۷۹/۱۲، ۴۸/ ۹، ۵۰/ ۸، ۸۰/ ۶، ۲۰/۵، ۸۴/۴ و ۴۶/۴ درصد از کل واریانس متغیرهای موثر برتغییرات کارکردی در نواحی روستایی را تبیین نمودند. که در مجموع ۵۵/۶۶ درصد از واریانس کل متغیرها را تبیین می­کنند

کارکرد, تغییرات کارکردی, تحلیل عاملی, نواحی روستایی, قم