به منظور دست یابی بذرهایی با کیفیت بالا، تولیدکنندگان باید قادر به تخمین زمان دقیق رسیدگی بذر باشند. به این منظور در این مطالعه تغییرات کیفیت بذر در طول نمو و رسیدگی دو رقم کنجد بومی به اسامی گرگان و ساری و دو رقم اصلاح شده به اسامی داراب ۱۴ و یلووایت مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش مزرعه ای در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال ۱۳۸۸ اجرا شد. نتایج نشان داد که رسیدگی فیزیولوژیک (حداکثر وزن بذر) در ارقام یلووایت، داراب ۱۴، گرگان و ساری به ترتیب ۶۸ (۸۸۹)، ۷۰ (۹۵۷)، ۷۷ (۱۰۳۶) و ۷۵ (۱۰۱۲) روز (درجه روز رشد) بعد از گل دهی رخ داد. در این مرحله مقدار رطوبت بذر بر مبنای وزن تر به ترتیب ۲۹، ۴۰، ۲۷ و ۱۶ درصد بود. حداکثر کیفیت بذر (حداکثر جوانه زنی) در ارقام اصلاح شده داراب ۱۴ و یلووایت، ۲ و ۲۴ روز بعد و برای ارقام بومی گرگان و ساری، ۱۰ و ۶ روز قبل از زمان وقوع رسیدگی فیزیولوژیک رخ داد، این مطلب بیانگر آن است که زمان وقوع حداکثر کیفیت بذر در کنجد با رسیدگی فیزیولوژیک مصادف نیست. بین ارقام از نظر زمان وقوع حداکثر کیفیت بذر و رسیدگی فیزیولوژیک تنوع وجود داشت. به طورکلی، برای دست یابی بذرهایی با کیفیت بالا در کنجد، برداشت باید در ۱۰۰۰-۹۰۰ درجه روز رشد پس از گل دهی انجام شود. در این زمان، رطوبت بذر بین ۳۵-۲۵ درصد می باشد. همچنین، رنگ کپسول های قسمت پایین و وسط بوته از سبز به قهوه ای یا زرد (بسته به رقم) تغییر رنگ دادند. از این رو می توان از تغییر رنگ کپسول ها نیز به عنوان معیاری دیگر، برای برداشت کنجد استفاده کرد.

رسیدگی فیزیولوژیکی بذر, تولید بذر, کنجد