بهادر زارعی - استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
یاشار ذکی - استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

در جهان کنونی، سرزمین، پهنه ای جغرافیایی است با مرزهای پیرامونی مشخص که جنبه‎ی حقوقی حاکمیت را بدنه و ساختاری جغرافیایی می بخشد. امروزه، حفظ استقلال و تمامیت ارضی و مرزی کشور‎ها به‎عنوان یک اصل جهانی مورد توجه و تاکید قرار گرفته است. سازمان ملل، حقوق بین‎الملل و قانون اساسی کشور‎ها، مهم‎ترین منادی چنین نگرشی هستند. هرچند به‎نظر می‎رسد در قرن بیست‎و‎یک، سازه‎ی حکومت و قلمرو جغرافیایی کشور تا حدودی دچار تحول خواهد شد، اما اصل حفظ تمامیت ارضی، خدشه‎ناپذیر خواهد ماند. نگرش جهان‎اندیشی اسلام در دوره‎ی گذشته، براساس تقیه و ضرورت در حال تغییر ماهیت به پذیرش قلمرومحوری اسلام است. باوجود غلبه‎ی تفکرهای دارالاسلامی و امت‎محوری در آغاز تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برخاسته از اندیشه‎ی دینی و عقیدتی شورای مقننین قانون اساسی و تصمیم‎سازان کلان کشور و تاکید بر مرزهای فرهنگی جهان اسلام، اختصاص هفت اصل به قلمرو ملی، ضرورت حفظ و پاسداشت تمامیت ارضی آن را می‎توان از برجستگی‎ها و ویژگی‎های بارز آن و زمینه‎ساز ساخت یک حکومت ملت‎پایه دانست. تغییرناپذیری مرزها، مگر با شرایط استثنایی و اصلاحات جزئی و با موافقت قوای سه‎گانه و مقام رهبری در نوع خود قابل توجه و تامل است.

تمامیت ارضی, خطوط مرزی, قانون اساسی ایران, مرزهای عقیدتی.