محمد رضا حافظ نیا - استاد گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس
مصطفی قادر حاجت - کارشناس ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس
زهرا احمدی پور - دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس

جغرافیای سیاسی شاخ ه ای از علم جغرافیاست که به مطالعه و کالبد شکافی پدیده های سیاسی فضایی و نواحی متشکل و سازمان یافته سیاسی، از سطح خرد تا کلان (میکرو تا ماکرو) م یپردازد. از دیدگاه علی، موضوع دانش جغرافیای سیاسی را کنش متقابل متغیرهای سیاسی با متغیرهای فضایی تشکیل می ده د. پس با توجه به آنچه که اشاره شد، دو مولفه سیاست و فضا از مفاهیم اساسی این رشته اند که شناخت شاخ صهای آنها از مه مترین اقدامات زیربنایی در درک پدید ههای سیاسی فضایی به شمار م یآید. فضا را م ی توان عرصه ای س هبعدی که دارای هویت، ساختار، سیستم ها و مرزهای مشخص است و مقیاس های مختلف و چشم انداز پویا (دینامیک) دارد و قلمرو زندگی، تحرک، احساس، آرمان و فعالیت انسان ها را تشکیل می دهد، به حسا ب آورد . اما سیاست متاثر از ایدئولوژی های گوناگون عبارت است از : مفاهیم و نهادهای سیاسی فرمانروا، فرایندها و سازوکار های تصمی م ساز که بر پایه نظام ارزشی پدید آمده اند و با پشتیبانی عامل قدرت مستتر در حاکمیت، بر فضای جغرافیایی تاثیر می نهند و از آن تاثیر م یپذیرند. این مقاله به صورت کتابخان های و میدانی و با شیوه توصیفی تحلیلی، سعی بر شناسایی و رتبه بندی، شاخص های سیاست و فضا در جغرافیای سیاسی دارد. یافته ها بیانگر این مطلب است که شاخصه های شناخته شده در مباحث نظری با توجه به یافته های میدانی تایید شدند، و ب ر این اساس از ۵۱ شاخص مورد آزمون، تعداد شاخ ص های سیاسی مطلق ۱۹ شاخص، شاخ ص های فضایی مطلق ۲۲ و شاخص های دوگانه ۱۰ شاخص شناسایی و رده بندی شدند . نکته شایان توجه وزن و اهمیت بیشتر شاخص های فضایی در قیاس با شاخص ه های سیاسی بود، که نشان از اهمیت و جایگاه هر یک ا ز این مولف هها در مطالعات جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک دارد.

ایدئولوژی, جغرافیای سیاسی., سیاست, فضا