رسول افضلی - استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
وحید کیانی - کارشناس ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران

بسیاری از مسائل مهم جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، اساسا روش شناسان هاند. موضوعات رو ششناختی در ابتدا در دهه ۵۰ و ۶۰ با تحول رفتارگرایی در علوم سیاسی و روابط بی نالملل، به جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک نیز وارد شد و بسیاری از پژوهشگران جغرافیای سیاسی و ژئوپ لیتیک، تلاش کردند تا روش های علمی را در جغرافیای سیاسی به کار بگیرند . این امر واکنش مدافعان رهیاف ت های سنتی یا کلاسیک را موجب شد . در نتیجه، رو ش های دیگر ملهم از علم یا اثبات گرایی، مانند انتخاب عقلی و تجزیه و تحلیل ساختاری، توسعه یافت . این امر به نوبه خود روش های دیگر فرااثبا ت گرایی و از جمله نظریه های انتقادی و پسامدرنیسم را سبب گردی د . این تحقیق تقسیم اساسی بین دو گروه از محققان روش های اثباتی و فرااثباتی را مورد مطالعه قرار داده است : ۱- آن دسته از پژوهشگران جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک که معتقدند روش پوزیتی ویستی می تواند برای تشریح علمی جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک به کار رود؛ و ۲- آن دسته از پژوهشگران جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک که تصور می کنند این امر ناشدنی است و آنچه در پژوهش های جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک م ی توان بدان دست یافت . از لحاظ پژوهشی، تفسیر پدیده ها در قالب روش های فرااثبات گرایی است . از این رو تحقیق حاضر صرفا به ماهیت و جایگاه این روش ها در مطالعات جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک پرداخته است و قصد سوق دادن پژوهشگران و اندیشمندان این رشته را به سوی روش خاصی مدنظر قرار نداده است . بلکه هدف اصلی این است ک ه اگر در تحقیقی از روش اثباتی یا فرااثباتی استفاده شده است، پژوهشگر باید از چه اصول و معیارهایی پیروی کند تا مطالع های روشمند انجام داده باشد.

اثبا تگرایی, جغرافیای سیاسی, ژئوپلیتیک, فرااثبا تگرایی, نظری ههای انتقادی.