ژانر ادبی غنایی، در حقیقت مبین مجموعه­ای گسترده و بی­پایان از حالات تمرکز یافته روانی گوینده است که پرده از احساسات و عواطف پنهان شاعر برمی­دارد. این­ گونه ادبی، بازتاب تخیلی عواطف و زاییده حالات متغیر ضمیر شاعر است که با «بیانی موزیکال و آهنگین»، تصویرگر حوادث ذهنی او می­شود و می­توان آن را تفسیر و واکاوی اندیشه­های نهفته ولایه­های معنایی نهاد گوینده دانست. در این­گونه ادبی «درون­مایه شعری» بر محور «من» شاعر استوار است و تحت تاثیر انگیزه­های عینی و اشتغالات ذهنی به سخن در می­آید. و اما هدف اصلی این نوشتار، انجام پزوهشی تحلیلی جهت دست­یابی به نقطه­نظرهای شاعر و زمنیه­های غالب اندیشه وتفکر او از منظر بازتاب تخیلی عاطفه، حالات تمرکز یافته روانی، لایه­های معنایی درونی است که در قالب الگوهای غنایی و به گونه­ای فشرده و اثرگذار نمود می­یابد. روش اصلی تحقیق بر مبنای «تحلیل محتوا» استوار بوده است. بررسی و تحلیل بسامد کاربردی این­گونه درون مایه­ها در دیوان «محمدولی دشت بیاضی»، نتایج ذیل را به دست می­دهد: مدح فرمانروایان و کارگزاران (۳۹۷ مورد: ۵۴درصد)، مدح و منقبت اولیاء و انبیاء (۱۶۶: ۲۲ درصد)، مفاخره (۷۹: ۱۰ درصد)، هجویه (۵۴: ۷ درصد)، مفاهیم تغزلی (۳۹: ۵ درصد).

درون مایه, ادب غنایی, قصاید, محمدولی دشت بیاضی