این پژوهش به طبقه­بندی موضوعی و تحلیل پربسامدترین موضوعات حکمی مطرح شده در مثنوی غنایی «خسرو و شیرین» نظامی و مقایسه­ی آن با «شیرین و خسرو» امیرخسرو دهلوی و هاتفی پرداخته است. این مقایسه یکی از امتیازات متعدد اثر حکیم نظامی گنجوی را نسبت به آثار مقلدانش روشن    می­سازد زیرا توجه خاص این حکیم گرانقدر به حکمت و پند و اندرز در بطن یک داستان عاشقانه، چه از نظر تعداد ابیات اختصاص یافته به این مطلب و چه از جهت تنوع مضامین حکمی مطرح شده در دل داستان بی­نظیر است.  در بخش­های بعدی نیز نحوه­ی بیان اندرزهای حکمت­آمیز، حکیم­ترین شخصیت­های هر اثر و حکمت­آمیزترین بخش­های هر منظومه مورد بررسی و تحلیل قرار می­گیرد. در این موارد استادی حکیم گنجه در نحوه­ی داستان­پردازی و دقت­وی در شخصیت­پردازی­داستان در مقایسه با مقلدان او، امیر خسرو دهلوی و هاتفی، روشن می­گردد. بدیهی است نتایج این پژوهش با تمرکز بر داستان «خسرو و شیرین» صورت گرفته است و مقایسه­ی سایر آثار نظامی با مقلدانش  از این منظر در جهت تایید، تکمیل و تحکیم نتایج به دست آمده موثر خواهد بود.

حکمت, پند و اندرز, خسرو و شیرین, نظامی, امیرخسرو, هاتفی