بهاره جمشیدی - دانشجوی دکترای مکانیک ماشینهای کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
سعید مینایی - دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
عزالدین محاجرانی - دانشیار پژوهشکده لیزر و پلاسما دانشگاه شهید بهشتی
حسین قاسمیان - استاد دانشکده برق و کامپیوتر، دانشگاه تربیت مدرس

امروزه روش های سنجش و تفکیک کیفی میوه ها اعم از مخرب و غیر مخرب اهمیت ویژه ای در صنعت غذایی کشورها دارند. در این راستا، روش های غیر مخرب به دلیل سریع بودن، عدم نیاز به آماده سازی نمونه و سهولت بکارگیری در سیستم های درجه بندی و کنترل فرایند، بسیار مورد توجه قرار گرفته اند. اسپکتروسکوپی مرئی/ فرو سرخ نزدیک (Vis/NIR) یکی از پر کاربردترین این روش ها است که در مقایه با روش های موجود، دارای هزینه نسبتا پایین، سازگاری بیشتر با شرایط زیست محیطی و امکان بکارگیری فیبرهای نوری در تجزیه های on-line است. در این پژوهش ، امکان تفکیک و طبقه بندی غیر مخرب واریته های پرتقال ( والنسیا و تامسون) با استفاده از اسپکتروسکوپی Vis/NIR و بر پایه اطلاعات طیف های بارتابی در محدوده طیفی 450 تا 1000 نانو متر بررسی شد. برای این منظور، پس از پیش پردازش طیف ها به روش میانگین گیری و تصحیح پخش افزاینده (MSC) به ترتیب برای هموار سازی و نرمالیزه شدن طیف ها، نمونه های هر کلاس (واریته) به دسته های آموزش و آزمون به ترتیب برای یادگیری و ارزیابی طبقه بندی تقسیم شدند. تفکیک و طبقه بندی نمونه ها به روش مدلسازی مستقل نرم شباعت کلاس (SIMCA) و بر پایه انالیز مولفه های اصلی (PCA) نمونه های آموزشی هر کلاس صورت گرفت. نتایج نشان داد که اسپکتروسکوپی Vis/NIR به خوبی توانایی تفکیک و طبقه بندی واریته های پرتقال را دارد به گونه ای که هیچ یک از نمونه های ازمون به طبقه نادرست و یا همزمان به هر دو طبقه تخصیص داده نشد. همچنین، دقت طبقه بندی صحیح نمونه های آزمون پرتقال های والنسیا و تامسون بر پایه اطلاعات طیف های Vis/NIR بازتابی به ترتیب 97/1% و 94/3% با اعتبار 100% بود.

اسپکتروسکوپی Vis/NIR ، پرتقال، طبقه بندی، غیر مخرب، SIMCA