شیما کرباسی - ff
قربانعلی ابراهیمی
مهدی نوریان

نسخههای خطی گنجینههای ارزشمندی است که میتواند نمای روشنی از لایه های زبانی، ادبی، هنری و جامعه شناسی هر دوران را بازنمایی کند. یکی از این گنجینهها نسخه خطی مجمع الشعراء از سالار نامی که میگویند از مخترعات خواجه رستم خوریانی متخلص به رستم متعلق به قرن نهم هجری است و شامل ۲۵۸۰۰ بیت از شعر شاعران بر اساس حروف الفباست و به صورت تک نسخه در کتابخانهی مجلس به شماره نسخه ۵۳۰ نگه داری می شود. این نسخه به صورت جنگ بوده و دربردارنده آثار و اشعار بسیاری از شاعران شناخته شده و ناشناخته ادب فارسی است. یکی از این شاعران ناشناخته یحیی قانی است که امیر رستم در مجمع الشعراء از وی به نام مولانا یحیی قانی طبیب یاد میکند. اشعار موجود از قانی نزدیک به ۵۰۰ بیت و در قالب غزل و قصیده است، وی غزلیات را در باب عشق سروده است و تجربه های تلخ و شیرین خود را از روزگار بیان کرده است. قصاید نیز با موضوع حمد خداوند، نعت رسول، منقبت حضرت علی و موعظه است. اشعار قانی از منظر سبک شناسی در سطح آوایی از صنایع بدیع در حد تناسب بهره گرفته و به همین سبب زبان شعر او ساده و قابل فهم است. در سطح ادبی یکی از پربسامدترین مختصات ادبی اشعار او تشبیه است. در سطح نحوی معمولا اجزای اصلی جمله ذکر شده و حذفها و جابه جاییها در اجزای جملات به گونهای نیست که به تعقید بینجامد. در سطح لغوی کاربرد واژهای عربی به ویژه در قصاید به اقتضای موضوع حمد و تلمیح به آیات و احادیث اجتناب ناپذیر است. این پژوهش به معرفی یحیی قانی و ویژگی سبکی شعر او بر اساس تصحیح نسخه خطی مجمع الشعراء پرداخته است.

نسخه خطی، جنگ، قرن نهم، یحیی قانی، مجمع الشعراء