زهرا فروتنی - دانشیار، گروه مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
عطیه بحرانی - استادیار، گروه مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
وحید حاجی لو - استادیار، گروه مدیریت کسب وکار، جهاد دانشگاهی، ارومیه، ایران.
زهرا مقیمی - استادیار، گروه مدیریت، واحد بندرگز، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرگز، ایران.

سوداگری پدیده ای نوظهور در سیستم اداری عصر جدید است که آثار مخرب آن، سلامت اداره را تهدید کرده و منافع عمومی را تحت الشعاع قرار می دهد. لذا این پژوهش با هدف ارائه مدل مدیریت سوداگری در سازمان های دولتی ایران انجام گرفته است. برای تشکیل گروه خبرگی، تعداد ۱۵ نفر از خبرگان وزارتخانه ها و سازمان های تابعه که حائز شرایط خبرگی بودند، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای تست مدل نیز جامعه آماری شامل کارکنان سازمان فناوری اطلاعات ایران به تعداد ۸۰۰ نفر در نظر گرفته شد. همچنین تعداد ۲۶۰ نفر با استفاده از جدول مورگان و به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. داده های موردنیاز از طریق پرسشنامه محقق ساخته گرداوری گردید که روایی و پایایی آن از طریق روش های کمی تایید شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار لیزرل و تکنیک دلفی و سیستم استنتاج فازی در قالب نرم افزار متلب بهره گرفته شد. نتایج نشان داد مدل دارای سه بعد فردی، سازمانی و فرهنگی است و بعد سازمانی با بارعاملی ۸۳/۰ بیشترین سهم را در تبیین سوداگری اداری دارد. همچنین مولفه نظام ارزشی فرد با بارعاملی ۶/۰ بیشترین سهم را در تبیین بعد فردی؛ مولفه نظام ارزیابی ناکارآمد با بارعاملی ۷۵/۰ بیشترین سهم را در تبیین بعد سازمانی و مولفه کوتاه نگری با بارعاملی ۷۵/۰ بیشترین سهم را در تبیین بعد فرهنگی دارد. نتایج سیستم استنتاج فازی نیز نشان داد سطح کمینه سوداگری در سازمان ۴۶۴/۰ است و بخش عمده آن ناشی از تمایلات فردی سوداگرانه است. ضمن اینکه مدیریت عوامل سازمانی و فرهنگی تاثیر بسزایی بر کنترل سوداگری اداری دارد. براساس نتایج می توان گفت اهتمام به استخدام افراد شایسته و اخلاق مدار نخستین گام مقابله با سوداگری اداری است.

مدیریت سوداگری, سازمان های دولتی, استنتاج فازی