حمید خیرالدین - استاد یار دانشکده کویرر شناسی دانشگاه سمنان

تحقیقات ما نشان میدهد که حدود ۱۳۰ رودخانه به دریای خزر می ریزند که بیشتر آنها از شمال غربی به دریا می پیوندند. بزرگترین آنها رود ولگا است که هر سال به طور میانگین ۲۴۱ کیلومتر مکعب آب را وارد دریای خزر میکه دریای خزر طی سالهای گذشته به مجموعه ای از آلودگیها تبدیل شده که علاوه بر اکولوژی این دریاچه سلامت انسانها را نیز تحت تاثیر قرار داده است. در دهه ۸۰ پنج کشور حاشیه دریای خزر به منظور حفظ محیط زیست دریا به توافقی تحت عنوان «کنوانسیون تهران معروف و هدف اصلی آن حفظ محیط زیست دریا بوده است. این توافقنامه به نام «روز ملی دریای حزر نامگذاری شد. توجه به تامین حدود ۵ درصد منابع آب دریای خزر از رودخانه های کشور اثرات زیاد آنها بر وضعیت کیفیت آبهای ساحلی و همچنین ارزش بالای اقتصادی اجتماعی و تفریحی منابع آب ضروری است. کیفیت آب و رسوبات در محدوده مصب رودخانه ها و نواحی ساحلی متاثر از ورود آب به طور دوره ای و مستمر مورد بررسی قرار گیرند ارزیابی کمیت و کیفیت آب رودخانه های ورودی به دریا از نظر میزان ترکیبات و نیز آلاینده های ناشی از شرایط طبیعی و فعالیتهای متنوع کشاورزی و بهره برداریهای صنعتی با توجه به شرایط اقلیمی این نواحی و بارندگی مناسب به طور مستقیم یا غیر مستقیم در این پژوهش مورد بررسی قرار میگیرد با توجه به اینکه دریای خزر به عنوان یک حوضه بسته بوده و رشد جمعیت در شهرهای ساحلی و استفاده از کود و سموم کشاورزی در مزارع قابل ملاحظه آلاینده ها از طریق ۵ کشور ساحلی به دریا می ریزد و از سویی دیگر به جهت روند کاهش سطح آب خزر اهمیت آگاهی از وضعیت کیفی این منابع آبی و برنامه ریزی به منظور مدیریت آن و حفاظت مناطق ساحلی از اثرات و آسیب های ورود آلاینده های محیطی ضروری است که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. اساس مولفه های بیلان آبی و مطالعات تغییرات پارامترها در دریای خزره رودخانه های شمالی ۸۵ درصد آبهای ورودی به دریای خزر را تامین کنند و رودخانه ولگا ۸۰ درصد سهم معادل ۲۵۰ میلیارد مترمکعب در سال را تامین میکند از نگرانی های کاهش قرار آب دریای خزر بحرانهای سیاسی و اقتصادی است و شور شدن آبهای ساحلی و غرقاب شدن چاه های نفتی و پیامدهای آن از تالابها و دخل و تصرف در اراضی ساحلی از جمله مشکلات فراروی است.

آلودگی، منابع ورودی آب خزر، دریای خزر